تحلیل شاخص‌های آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی (مطالعه موردی: مساکن شهر اصفهان)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 1، شماره 4، بهمن 1391، صفحه 113-129   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i4.19513

نویسندگان

علی زنگی آبادی¹؛ زهرا اسماعیلیان^{* 2}

¹دانشگاه اصفهان

²مؤسسه غیرانتفاعی جهاد دانشگاهی اصفهان

چکیده

امروزه در کشور ما شهرنشینی رشد فزاینده‌ای یافته و هر ساله در کشور شاهد پیدایش شهرهای جدیدی هستیم. نظر به این که ایران به دلیل شرایط خاص طبیعی و جغرافیایی خود، همواره در معرض خطر بلایای طبیعی بوده و حوادث ناگواری را تجربه کرده است، به نظر می‌رسد که برنامه‌ریزی جهت مصون‌سازی هرچه بیشتر مساکن شهری ضرورت دارد. هدف پژوهش حاضر شناسایی وضعیت آسیب‌پذیری مساکن شهر اصفهان در برابر خطر بلایای طبیعی و اولویت‌بندی شاخص‌های مورد بررسی بوده است. نوع تحقیق به صورت پیمایشی، تحلیلی و مبتنی بر مشخصات کمّی و کیفی مساکن شهر اصفهان است و جامعه آماری را مساکن شهر اصفهان تشکیل داده و روش و طرح نمونه‌برداری به صورت نمونه‌برداری احتمالی بوده است. در این راستا مساکن مناطق 14گانۀ شهر اصفهان به عنوان حوزة آماری انتخاب گردید و داده‌ها‌ی مورد نیاز جهت مطالعه شامل داده‌های فضایی (شبکة معابر محدوده به تفکیک عرض، واحدهای تفکیکی در مقیاس قطعات ملکی، انواع کاربری‌ها شامل اطلاعات لازم از جمله مساحت قطعات، نوع کاربری و...) و داده‌های آماری و توصیفی (نوع کاربری، تعداد طبقات، نوع سازه، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیّتی تعداد خانوار در واحد مسکونی، تعداد جمعیّت هر واحد مسکونی، کاربری‌های خطرناک، عمر سازه‌ها، سال تأسیس بنا و...) بود. پس از جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز، پایگاه اطلاعاتی لازم در محیط نرم‌افزاری SPSS تشکیل شد. حجم نمونه به صورت نمونه‌گیری احتمالی با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان 5/95، تعداد 340 نمونه محاسبه شد و در نهایت با مقایسة آسیب‌پذیری وضع موجود در مناطق 14گانه شهر، شاخص‌های آسیب‌پذیری مسکن اولویت‌بندی گردید. نتایج پژوهش نشان داد که میزان آسیب‌پذیری مساکن شهر در برابر خطر بلایای طبیعی زیاد است و مشخص شد که متغیرهای «دسترسی به ساختمان»، «دسترسی به طبقات ساختمان» و «قدمت بنا» بیشترین تأثیر را در آسیب‌پذیری مساکن شهر دارند.

کلیدواژه‌ها

بلایای طبیعی؛ اولویت بندی؛ شاخص های آسیب پذیری؛ مساکن شهراصفهان

مراجع

Jami, N, 1385,The evaluation of enginery geologically in Isfahan city, MS. Thesis, Faculty of Sciences, , Isfahan University.

Khosh Nic, Z, 1382, Unorganized buildings, the view of today's city, Monthly Journal of Information Educational and Research on Urban Management and Planning, Number.48,Shahrdariha.

Ramazani Gorabi, B, 137, earth quake Geography, The collection of Articles of the eight congress of Iranian geographer, Isfahan University press.

Safaye, H, 1383, The importance of concerning the quake potential of active cracks in Esfahan region, Earth quake specific letter, Number. 15.PP.57-73.

Ghaed Rahmaty, S. 1387, The atmospheric analysis of urban buildings in return to earth quakes, Ph.D. Thesis on Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, Isfahan University.

Kazemian, M, 1383, Epidemic's management after natural disasters, A book of abstracts of the second international congress of health, hygiene, and crisis management of unexpected disasters, Shokrawy press.

Statistical Center of Iran, Statistical Annuals of Iran in 1377, Number, 3311, Tehran press.

The center of Settlement and Structure Research,1384, The code for designing buildings in return to earth quake Number Z-253.

Mohager Ashjaee, A, 1360, Record and interpretation of local quakes and the earth quake-prone in Esfahan and Shahrekord, Special department of seismology of Organization Atomic Energy of Iran.

Adviser Engineers of Pars Naghsh-e- Jahan, 1382, Review Design of Esfahan descriptive planning

Naeem, F. & Oshak saraye, R. 1374, Constructions' plan in return to earth quakes, Gillan University press.

Ghafory-Ashtiany, M. 1999, Rescue Operation and Reconstructions in Iran, Disaster prevention and management, Volumes, Number1, MCB University ISSN 0965-3562.

Montoya Morales, Ana Lorena, 2006,” Urban disaster management: A case study of earthquake risk assessment in Cartago, Cistercian”, ITC &University of Utrecht.

Nateghi- A, Fariborz, 2000, Enlisting and Proposal Earthquake Disaster management Organization for Iran, Disaster Prevention and management, Volume1, Number3, MCB University, ISSN 0965-3562.

Nateghi-A, Fariborz, 2001, Earthquake Scenario for the Mega-City of Tehran, Disaster Prevention and management, Volume10, Number 2. MCB University, ISSN 0965-3562.

Paton, Douglas and Fohnston, David, 2001, Disaster and communities: Vulnerability, resilience and preparedness, disaster prevention and management, volume 10, number 4, MCB University, ISSN 0965-3562.

Tschacher, Wolfgang and Nina Jacob Shagen, 2000,” Analysis of crisis intervention processes”, Journal of crisis, Vol. 23, No. 2