بررسی شرط معاصرت سیرۀ عقلا با عصر معصومان

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 5، دوره 42، شماره 2 - شماره پیاپی 85، دی 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.7925

نویسندگان

محمدتقی فخلعی^{* 1}؛ مجتبی ولی اللّهی²

¹دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

²کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در دیدگاه کلاسیک اصولی، رکن اصلی حجیت سیرة عقلا، برخورداری از امضای معصوم است. بدین مناسبت کثیری از اصولیان موضوع معاصرت سیرة عقلا با عصر معصومان را مطرح کرده اند. در این پژوهش پس از تبیین دیدگاه های سه گانه اصولیان دایر بر لزوم امضا، احراز عدم ردع، و کفایت عدم ثبوت ردع با ارائه راه حل های شش گانه کوشش شده است با تردید افکنی در شرط لزوم معاصرت سیرة راهی به سوی تعمیم حجیت سیرة عقلا به سیرة های حادث در ادوار پس از معصومان گشوده و گامی به سوی حل معضل سیرة های نوپیدا و بسط کارایی سیرة در استنباط فقهی بر اساس نیازهای معاصر به پیش نهاده شود.

کلیدواژه‌ها

سیرۀ عقلا؛ امضا؛ عدم ردع؛ سیرة نو پیدا؛ ارتکاز عقلایی

مراجع

قرآن کریم.

آشتیانی، محمد حسن، بحرالفوائد، کتابخانة آیت الله نجفی مرعشی، قم، 1403ق.

ابن بابویه، محمدبن علی، من لایحضره الفقیه، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، مؤسسة النشر و الاسلامی، قم، بی­تا.

اراکی، ضیاءالدین، مقالات الاصول، تحقیق محسن اراکی و منذر حکیم، مجمع الفکر الاسلامی، قم، 1414ق.

انصاری، مرتضی بن محمد امین، المکاسب، چاپ سنگی،

حائری یزدی، عبدالکریم، دررالفوائد، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، بی­تا.

حرّعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، داراحیاءالتراث العربی، بیروت، 1403ق.

حکیم، عبدالصاحب، منتقی الاصول، تقریرات اصولی حسینی روحانی، نشر الهادی، قم، 1404ق.

حکیم، محمدتقی، الاصول العامة للفقه المتقارن، مؤسسة آل لبیت، بیروت، 1979م.

خمینی، امام روح الله، انوار الهدایه، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام، تهران، 1372.

ــــــــــــــ ، البیع، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، تهران، 1421ق.

ــــــــــــــ ، تحریر الوسیله، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، 1390ق.

ــــــــــــــ ، الرسائل، مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، 1390ق.

خمینی، مصطفی، تحریرات فی الاصول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، 1376.

خویی، ابوالقاسم، اجودالتقریرات، تقریرات اصولی محمدحسین نائینی، منشورات مصطفوی، قم، 1368.

صدر، محمدباقر، اقتصادنا، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، 1411ق.

ـــــــــــ ، دروس فی علم الاصول، دارالکتاب اللبنانی، بیروت، 1406ق.

صرامی، سیف الله، جایگاه قرآن در استنباط احکام، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1378.

ــــــــــــ ، منابع قانونگذاری در حکومت اسلامی، قم، بوستان کتاب، 1382.طباطبایی، محمدحسین، حاشیة الکفایة، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، بی­جا، بی­تا.

طباطبایی، محمدرضا، تنقیح الاصول، تقریرات اصولی آقا ضیاء عراقی، المطبعة الحیدریه، نجف اشرف، 1371.

طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروة الوثقی با تعلیقات آیات عظام، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1417ق.

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1415ق.

غروی اصفهانی، محمدحسین، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، انتشارات سیدالشهداء، قم، 1374.

علیدوست، ابوالقاسم، فقه و عرف، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385.

فخلعی، محمدتقی، پژوهشی سیرة عقلا و نسبت آن با حکم عقل، نشریة علمی- پژوهشی فقه و اصول، شماره پیاپی 1/84، بهار و تابستان 1389.

فیض، علیرضا، ویژگیهای اجتهاد و فقه پویا، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1382.

کاظمی، محمدعلی، فوائد الاصول، تقریرات اصولی محمد حسین نائینی، مؤسسة النشرالاسلامی، قم، 1404ق.

مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1368.

منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1408ق.

نراقی، احمد، عوائدالایام، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1375.

هاشمی شاهرودی، محمود، بحوث فی علم الاصول، تقریرات شهید صدر، مؤسسة دائرة المعارف الاسلامی، 1417.