بررسی زبان شناختی گویش محمدی جبالبارز کرمان

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 5، دوره 6، شماره 10، تیر 1393، صفحه 97-120   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v6i10.34310

نویسندگان

محمد مطلبی^{* 1}؛ سارا کردستانی²

¹شهید باهنر کرمان

²آزاد اسلامی، علوم و تحقیقات تهران

چکیده

جبالبارز جنوبی، از توابع شهرستان عنبرآباد کرمان، علی رغم وسعت و جمعیت کم، از تنوع گویشی فوق العاده ای برخوردار است. یکی از گویش‌های رایج در این منطقه، گویش«محمّدی» است که گویش طایفه ای به همین نام است. بین محمدی و گویش رودباری که گویش عمدة شهرستان های جنوبی کرمان است شباهت های بسیاری وجود دارد معهذا تفاوت های چشمگیری هم به ویژه تفاوت های صرفی و نحوی بین آنها دیده می شود که درک متقابل بین گویشوران رامشکل می سازد. موضوع این مقاله، بررسی زبان شناختی این گویش و هدف از آن، شناخت ویژگی های آوایی، صرفی و نحوی و واژگانی آناست.نگارندگان کوشیده اند با بیان ویژگی های مهم این گویش، توصیفی کوتاه، امّا دقیق از ساختار آن ارائه داده و تا حدودی وجوه اشتراک و افتراق آن را با فارسی معیار باز نمایند. بنابر یافته های این تحقیق، مهم ترین ویژگی های این گویش از جنبة آوایی، وجود واکه های مرکب /ie/ و /ue/ و همخوان های لبی شدة /xw/ و /gw/است و از نظر صرفی و نحوی،مشخصة بارز آن، تمایز بین افعال لازم و متعدی در صرف ماضی، و کاربردساخت ارگتیو در ماضی های متعدّی است.

کلیدواژه‌ها

گویش محمدی؛ عنبرآباد؛ گویش رودباری؛ گویش های کرمان؛ بررسی زبان شناختی

مراجع

آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد (1387)؛زبان پهلوی ادبیات و دستور آن، تهران: معین.

ابوالقاسمی، محسن (1385)؛دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: سمت.

بویس، مری (1386)؛فهرست واژگان ادبیات مانوی، ترجمه امید بهبهانی و ابوالحسن تهامی، تهران: انتشارات بندهش.

پور حسینی، ابوالقاسم (1370)؛فرهنگ لغات و اصطلاحات مردم کرمان، کرمان: مرکز کرمان شناسی.

دهخدا، علی اکبر (1377)؛لغت نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

رضایتی، کیشه خاله و بتلاب اکبرآبادی، محسن (1391) «بررسی وندها در گویش کهنوجی»، فصلنامة ادب پژوهی، سال ششم، شمارة 22: 195-173

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1382)؛فرهنگ جغرافیایی آبادی‎های استان کرمان (شهرستان جیرفت)، تهران: وزارت دفاع.

سروشیان، جمشید (1383)؛فرهنگ بهدینان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

صرافی، محمود (1375)؛فرهنگ گویش کرمانی، تهران: سروش.

گلاب‎زاده، محمدعلی (1386)؛عنبرآباد، عبیرستان کرمان: مرکز کرمان‎شناسی.

مُطلّبی، محمد(1) (1385)؛بررسی گویش رودباری (کرمان)، رسالة دکتری، رشتةفرهنگ و زبان های باستانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

—————(2)(1385)؛«فعل در گویش رودباری (کرمان)»، مجلة مطالعات ایرانی، سال پنجم، شمارة 9: 211- 191

—————(1392)؛«مواردی از واجشناسی تاریخی در گویش رودباری»، نشریة ادب و زبان، سال 16، شمارة 34: 329-311.

مکنزی، دیوید نیل(1379)؛فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمةمهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

نیک نفس دهقانی، اسلام (1377)؛بررسی گویش جیرفت و کهنوج، کرمان: مرکز کرمان شناسی.

Kent, R.G (1953);Old Persian, New Haven Connecticut.

SkjærvØ, P.O (1988); "Baškardi", encyclopedia Iranica vol.3, Costa Mesa, California, Mazda publishers, pp. 846-850.

SkjærvØ, P.O (1989); "Languages of Southeast Iran", Compendium Ligurum Iranicarum, ed: Schmitt, R., Wiesbaden: Ludwig Riechert Verlag, pp. 363-369.