انواع عموم در اصول فقه

فقه و اصول

مقاله 6، دوره 42، شماره 2 - شماره پیاپی 85، دی 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.7926

نویسنده

اسدالله فلاحی^*

چکیده

منطق‌دانان مسلمان و دانشمندان اصول فقه، چندین نوع عموم و کلیت را شناسایی کرده‌ و آن‌ها را «عموم بدلی»، «عموم مجموعی» و «عموم استغراقی» نام داده‌اند. در این مقاله، قصد داریم با بحثی تاریخی- تحلیلی، دیدگاه‌های اصولیان را گردآوری و تا حد توان خویش، تحلیل کنیم. ابتدا، پیشینة بحث در آثار منطق‌دانان مسلمان و اصولیان متقدم را بررسی می‌کنیم. در این دوره، انواع عموم نه دارای اصطلاحات جاافتاده هستند و نه دارای تعریف‌های دقیق. در دورة دوم، که از زمان شیخ بهایی آغاز می‌شود و تا زمان معاصر ادامه می‌یابد، وضعیت کاملاً متفاوت است و تعریف‌ها، بحث‌ها، و نزاع‌های بسیاری پیرامون انواع عموم درمی‌گیرد. در این مقاله، به گزارش این تعریف‌ها و نزاع‌ها، دسته‌بندی آنها و در برخی موارد به داوری میان طرف‌های نزاع می‌پردازیم.
کلید واژه ها: عموم مجموعی، عموم استغراقی، عموم بدلی، اطلاق، سور کلی، سور جزیی.