استانداردهای ملی کشاورزی زیستی (ارگانیک) ایرانI: مفاهیم، اصول و اهداف تولیدات زیستی و استانداردهای تولید محصولات زراعی و باغی

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 12، دوره 1، شماره 1، فروردین 1388   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v1i1.2660

نویسندگان

رضا قربانی^* ؛ علیرضا کوچکی؛ محسن جهان؛ مهدی نصیری محلاتی؛ پرویز رضوانی مقدم

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

اگر چه کشاورزی سنتی و تولید محصولات کشاورزی بدون استفاده از مواد شیمیایی از سابقه ‌ی بسیار طولانی برخوردار است، ولی کشاورزی زیستی که اساساً بر منابع تولید محلی متکی بوده و فعالیت آن بر حفظ تعادل اکولوژیکی و توسعة مطلوب فرآیندهای بیولوژیک استوار است و از طرف دیگر دارای مقررات و استانداردهای خاصی است، از سابقه‌ی چندانی برخوردار نیست. شواهد زیادی حاکی از برتری کشاورزی زیستی بر کشاورزی رایج از جنبه‌های مختلف زیست محیطی مانند افزایش تنوع زیستی، کاهش بقایای سموم شیمیایی در مواد غذایی گیاهی و دامی، کاهش گازهای گلخانه‌ای و گرمای زمین و جنبه‌های اجتماعی- اقتصادی مانند تولید پایدار و عدالت اجتماعی و اقتصادی وجود دارند. سطح زیر کشت جهانی محصولات زیستی در سال 2006 حدود 31 میلیون هکتار و ارزش تجاری محصولات زیستی به 38 میلیارد دلار در سال رسیده است. نظام‌های کشاورزی زیستی مبتنی بر استانداردهای خاص و دقیقی هستند که در آنها امنیت و اطمینان مصرف کنندگان، رقابت عادلانه بین تولیدکنندگان و تسهیل در تجارت محصولات زیستی بین دولت‌ها در نظر گرفته شده است. استانداردها در کشاورزی زیستی شامل اصول، قواعد، پیشنهادات و ضرورت‌هایی هستند که باید در کلیة مراحل تولید و فرآوری تا مصرف رعایت شوند. با وجودی که کشور ما از نظر کشاورزی سابقه‌ی بسیار طولانی دارد و برخی محصولات مهم زراعی فعلی در دنیا از قبیل غلات و حبوبات در این قسمت از جهان اهلی شده‌اند، متأسفانه هنوز در چارچوب کشاورزی زیستی نوین، فاقد مقررات ملی است. امروزه بازارهای خارجی و به‌خصوص اتحادیة اروپا، تمایل خود را نسبت به خرید محصولات زیستی ایران (پسته، گردو، خرما، کشمش، میوه‌های تازه، زعفران و غیره) اعلام داشته‌اند، ولی هنوز هیچ‌گونه مقررات ملی در این رابطه با تولید محصولات زیستی ایران وجود ندارد. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی و مرور قوانین بین‌المللی موجود در این زمینه، مجموعه استانداردهای پایه و اصلی جهت تولید زیستی محصولات زراعی و باغی برای کشور ایران تهیه و پیشنهاد شوند.

کلیدواژه‌ها

کشاورزی زیستی؛ کشاورزی پایدار؛ استانداردهای تولید زیستی

مراجع

Gehlot, D., 2005. Organic Farming: Standards, Accreditation, Certification and Inspectation. Agrobios Publishing,

India. pp. 357. ISBN: 81-7754-237-0

2- Ghorbani, R., Koocheki, A., 2006. Necessity of compilation of organic agriculture standards. Engineering

Inspectation Seasonal. 24: 28-31. (In Persian with English summary).

3- Guthman, J., 2001. Organic production in California: Ideal and real. California Institute for Rural Studies, Report,

Davis, CA. 37p.

4- Harris, L., 1990. Organic index. Louis Harris and Associates.

5- IFOAM. 2001. First draft of 2002 IFOAM basic standards, for organic production and processing. Online report.

IFOAM, Thoely-Theley, Germany, Retrieved October 2002 from http://www.ifoam.org

6- IFOAM. 2008. Retrieved February 12, 2008, from http://www.ifoam.org

7- Koocheki, A., 2004. Organic Agriculture: opportunities and challenges. Acad. Sci. 24, 25: 55-95.

8- Koocheki, A., Ghorbani, R., 2005. Traditional agriculture in Iran and development challenges for organic

agriculture. Int. J. Biodiv. Sci. Manag. 11: 1-7.

9- Koocheki, A., Khajehosseini, M., 2008. Modern Agronomy. Jahad Daneshgahi Pub. Mashhad. ISBN: 964-324-168-

8. (In Persian with English summary).

10- Lampkin, N.H., Padel, S., 1994. Organic farming: sustainableagriculture in practice. In: The economic of organic

farming. Lampkin, N.H., and Padel, S. (Eds.). CAB Waltingford, UK. pp. 3-8.

11- Lotter, D.W., 2003. Organic agriculture. J. Sustain. Agr. 21(4): 59-128.

12- NBJ. 1999. Organic and fucntional foods pump natural food sales. Nutrition Business Journal, IV (3), March: 1-

2.Retrieved June 2007 from http://www.nutritionbusiness.com

13- Padel, S., Lampkin, N.H., 1994. Conversion to Organic farming. An overview. In: The economics of organic

farming. Lampkin, N.H., and Padel, S. (Eds.). CAB, Wallingford, UK. pp. 295-313.

14- Scofield, A.M., 1986. Organic farming, the origin of the name. Biol. Agric. Hortic. 4: 1-5.

15- Spence, P., 1999. National products consumer reports: Nationwide samples of 52000 houseledds matched to U.S.

census figures. In: Organic growing into the 21st century. Berkeley, CA. Aug. 1-3 Organic Farming Research

استانداردهای ملی کشاورزی زیستی (ارگانیک) ایران … 141

Foundation.

16- Willer, H., 2001. Organic agriculture in the five continents. Stiflung Okologie and Landbau. Bad Durkheim,

Germany. www.soel.de

17- Willer, H., Yussefi-Mazle, M., Sorensen, M., 2008. The world of organic agriculture; statistics and emerging trends.

IFOAM, Fibl. Earthscan, London, UK.