مطالعه شدت بیماریزایی و تنوع مولکولی Puccinia striiformis f.sp.tritici (عامل بیماری زنگ زرد گندم) در ایران

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 6، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 6، فروردین 1387   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v22i22.1053

نویسندگان

حجت اله ربانی نسب^{* 1}؛ سید محمود اخوت¹؛ محمد ترابی²؛ مهرداد عباسی³؛ جواد مظفری⁴

¹دانشگاه تهران

²محقق بازنشسته مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

³محقق مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور

⁴محقق مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

چکیده

چکیده
به منظور مطالعه فنوتیپ‌های بیماریزا و تنوع مولکولی عامل بیماری زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis f.sp.Westend. tritici Eriks.) در ایران 85 جدایه از مناطق مختلف کشور جمع آوری و تکثیر شد. تعیین نژاد جدایه‌ها به روش جانسون و همکاران انجام گرفت. به‌علاوه جدایه ها به کمک آزمون AFLP و با استفاده از چهار ترکیب آغازگر بررسی شدند. مجموعا 35 نژاد فیزیولوژیک شناسائی شد. نژاد 178E0A با هفت عضو فراوانترین نژاد و نژاد 64E241A+ با 5 عضو در رتبه بعدی قرار گرفت. برای اغلب ژنهای مقاومت موجود در ارقام استاندارد بیماریزایی دیده شد. روی ارقام تجاری حاوی ژنهای مقاومت Yr5 ، Yr3 و Yr1 (به استثنای چهار جدایه) بیماریزایی مشاهده نشد. بیماریزایی برای ژنهای Yr2، Yr24،Yr7 و YrA تقریباً در همه جای کشور مشاهده شد که در صورت تایید نهایی این ژنها باید از برنامه به نژادی کنار گذاشته شوند. در آزمون AFLP به‌طور متوسط، به ازای هر ترکیب آغازگر 78 باند شناسائی شد که به‌طور میانگین31 درصد آنها پلی مورفیک بودند . بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم افزار NTSYS در سطح ضریب شباهت 77 درصد کل جدایه‌ها در 9 گروه اصلیA، B، C، D، E، F، G، H و I و 10گروه تک جدایه ای جای گرفتند. بین مناطق جغرافیائی و گروههای انگشت نگاری AFLP ارتباط قابل توجهی وجود داشت. هر چند بین نژادها و این گروهها ارتباط مشخصی مشاهده نشد. نتایج نشان داد شباهت ژنتیکی اکثر جمعیت‌ها با جمعیت غرب و شمال غرب (شامل استانهای ایلام، همدان، کرمانشاه و اردبیل) بیشتر از 65 درصد است. بر این اساس که احتمالاً جریانات مدیترانه ای و سودانی در نقل و انتقال اسپورها در ایران نقش داشته است و شرایط مناسب و وقوع جریان ژنی باعث نزدیکی ژنتیکی جمعیت‌ها به یکدیگر شده است.

واژه‌های کلیدی: گندم، زنگ زرد ، بیماریزایی، تنوع ژنتیکی، AFLP، نژاد