بررسی اثرات سدهای مخزنی بر کمیّت و کیفیّت آب زیرزمینی مخروط افکنه‌ی پایین دست (نمونه‌ی موردی: سد طرق مشهد)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 8، دوره 6، شماره 11، آذر 1387   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v6i11.4284

نویسندگان

مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای^* ؛ کامکار یزد نژاد کامکار یزد نژاد

چکیده

پس از احداث سد طرق (در سال 1363) در بالا دست مخروط افکنه‌ی رودخانه‌ی طرق،‌‌ افت سطح آب زیرزمینی شدّت یافته است. تشدید افت در هیدروگراف واحد چاه های پیزومتریک خواجه اباصلت، قلعه ساختمان و مزرعه‌ی نمونه، به خوبی قابل مشاهده است. در این چاه ها سطح آب به ترتیب حدود 45، 22 و 21 متر در مدت بیست سال افت داشته است. مخروط افکنه‌ی طرق به دلیل داشتن رسوبات دانه درشت، دارای نفوذپذیری بالایی است و مانند هر مخروط افکنه‌ی دیگر قطر رسوبات آن از رأس به قاعده کاهش یافته و به دنبال آن نفوذپذیری نیز کم می‌شود، این تغییرات در منحنی‌های تجمّعی رسوبات و محاسبه‌ی نفوذ پذیری مشهود است. نفوذ پذیری رسوبات از 2- 10 * 2/7 در محدوده‌ی رأس مخروط، تا 2- 10* 2 متر ثانیه در محدوده‌ی قاعده‌ی آن متغیّر است. افت سطح آب زیرزمینی، میزان املاح آب را نیز تغییر داده است، به گونه‌ای که به ازای هر متر افت سطح آب، میزان هدایت الکتریکی در سه حلقه چاه خواجه اباصلت، قلعه ساختمان و مزرعه‌ی نمونه به ترتیب 7/424، 8/99 و 4/166 میکرومهوس بر سانتی‌متر افزایش داشته است.
کلیدواژه‌ها: مخروط افکنه، آبخانه، سد، هیدروگراف، نفوذپذیری، گرانولومتری، زمین شناسی، ژئومورفولوژی، هدایت الکتریکی