تمثیل آکویناس و مقایسه آن با کلی مشکک

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 3، دوره 40، شماره 2 - شماره پیاپی 81، آبان 1387، صفحه 74-100   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v40i2.3171

نویسنده

غلام حسین توکلی^*

چکیده

بیشتر متالهانِ چه مسلمان چه مسیحی درپی یافتن راهی بوده اند که در طی آن فهمی هر چند ناقص از خداوند امکان پذیر باشد. فیلسوفان مسلمان محمولات تشکیکی را مطرح کرده اند و قدیس اکویناس برآن است که صفات به نحو تمثیل به خداوند اسناد داده می شود و این حد میانه ای است بین مشترک لفظی و معنوی. این مقاله با رجوع به منابع مختلف، دیدگاه توماس آکویناس درمورد تمثیل را شرح و سپس با دیدگاه رایج در فلسفه اسلامی مقایسه می کند و در پایان آن را مورد نقد و ارزیابی قرار می دهد. خواهیم دید که اصرار بر اندراج تمثیل ذیل مشترک لفظی مشکل را ناگشوده خواهد گذاشت و فهم صفات باز هم امکان ناپذیر خواهد ماند. اما قبول معنای واحد و اذعان به شدت و ضعف هم فرق چندانی میان تمثیل و حمل تشکیکی رایج در فلسفه اسلامی بر جای نخواهد گذاشت.

کلیدواژه‌ها

تمثیل؛ مشترک لفظی؛ مشترک معنوی؛ کلی متواطی؛ کلی مشکک

مراجع

ابن سینا، حسین عبدالله (370-428ق)؛ الاشارات و التنبیهات مع الشرح للمحقق نصیرالدین طوسی، جلد سوم، دفتر نشر کتاب، تهران، 1379.

ابن سینا، حسین عبدالله (370-428ق)؛ الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق آیة الله حسن زاده آملی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1376.

ابن سینا، حسین عبدالله (370-428ق)؛ المنطق من کتاب الشفا، ج 1، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، قم، 1405.

ارسطو،(384-322ق.م.)؛ مابعد الطبیعه، ترجمه شرف الدین خراسانی، نشر گفتار، تهران،1367.

خوانساری، محمد؛ منطق صوری، مؤسسه انتشارات آگاه، تهران،1367.

ژیلسون ، اتین(1884-1978م.)؛ تومیسم، در آمدی بر فلسفه قدیس توماس آکویناس، ترجمه سید ضیاء الدین دهشیری، انتشارات حکمت، تهران،1384.

ژیلسون؛ روح فلسفه در قرون وسطی، ترجمه علیمراد داودی، نتشارات علمی فرهنگی، تهران.

صـدرالدین شیرازی، محمـدبن ابراهیم(979-1050ق.)؛ منطق نوین، با ترجمـه و شرح

دکتر عبدالمحسن مشکوه الدین، مؤسسه انتشارات آگاه، تهران، 1362.

.Aristotle,(1995) metaphysic, in: Commentary on Aristotle metaphysics, Domb Ox Books, Notre Dame, Indiana.

Aquinas. Thomas, (1995) Commentary on Aristotle metaphysics, Domb Ox Books, Notre Dame, Indiana.

Aquinas, Thomas, (1981) ‘The Summa Theologica’, Trans. Fathers of the English Dominican Providence. Christian Classics Press.

Aquinas, Thomas, (1991) ‘The Summa Contra gentiles’ University of Notre Dame Press; Rpt edition.

Davies .Brian,(2000) Philosophy of Religion a Guide and Anthology, Oxford

university press, New Yourk.

Ashworth.E. Jennifer,(1991) ‘Medieval Theories of Analogy’, ‘Stanford encyclopedia of philosophy’ stanford university Press . also available: substantive, (http://plato. stanford. edu/entries/analogy-medieval

Bourke. Vernon J (1972), Thomas Aquinas.St In: Encyclopedia of philosophy ed: Poal Edwards, Vol 8, Collier Macmillan Publishing,London.

Capleston F.C(1955) Aquinas, Harmondsworth, Middlsex, Penguin Books.

Davies .Brian,(2002)  Aquinas an Introduction, Oxford university press.

Davies .Brian,(2003)  Aquinas on what God is Not in: Thomas Aquinas, ed by Davies .Brian, Oxford university press.

Hick.John(1965) Religious Pluralism in: The philosophy of Religion Reader, Ed: Chad Meister, Rutledge, London.

Lucas,John, (1989) The Future, Oxford University Press.

McCabe O.P,(1964) Appendix 4 to the vol 3 of Summa Theologica, London  and

New York.

 Owen. H P, “God ,Concept of” In: Encyclopedia of philosophy ed: Poal Edwards, Vol 7, Collier Macmillan Publishing,London.

Plantinga. Alvin (1984) “Advice to Christian Philosophers” In: faith and philosophy

stump. Eleonore (2005) Aquinas, Rutledge

Swinburne .Richard(1994) The Christian God, Oxford University Press, Inc ,New york.

Swinburne .Richard(1993) The Coherence of Deism, Oxford University Press

27. Stephen, A. Richards, (1999) Religious Language: An Introduction”

http://www.faithnet.org.uk/A2%20Subjects/Philosophyofreligion/language.htm

28. Strumia. Alberto, (1998) “Analogy, in Encyclopedia of Religion and science Ed by G.Tanzella and A Strumia, Open Court Publishing Company, Chicago also available on: http://www.disf.org/en/Voci/29.asp

Polities. Vasilis(2004)Aristotel and the Metaphisics,Routledge ,London and New York.