در جستجوی مشارکت: درک تجربۀ خیّران مدرسه ساز (مورد مطالعه: مشهد، ایران)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اسفند 1394، صفحه 1-26   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v12i2.22130

نویسندگان

ندا رضوی زاده¹؛ محمدرضا آهنچیان²؛ فاطمه رضامنش^{* 2}

¹عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مشارکت اجتماعی به عنوان صورتی فعّالانه از شرکت در حیات اجتماعی شناخته می شود. مشارکت مالی یکی از انواع مشارکت اجتماعی است. معمولاً نظام آموزش و پرورش از مشارکت مردم در کمک به تأمین هزینه های مالی در زمینة ساخت وساز، توسعه و تجهیز واحدهای آموزشی استقبال می‌کند. هدف اصلی مقالۀ حاضر، شناسایی و معرّفی مفهوم مشارکت از نگاه مشارکت کنندگان در برنامه های توسعه و تجهیز فضاهای آموزشی بود. واکاوی انتظارات خیّران مدرسه‌ساز از سازو‌کارهای کنونی مشارکت در مدرسه سازی برای حفظ و ارتقای سطح مشارکت، هدف دیگر این مقاله بود. این پژوهش با رویکرد کیفی، با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته صورت گرفت و متن مصاحبه به روش تحلیل تماتیک تحلیل شد. یافته ها نشان می دهند که مشارکت کنندگان برداشتی معنوی و اجتماعی از فعالیّت خود به عنوان خیّر دارند. برداشت معنوی با درون مایه هایی از جنس باقیات‌الصالحات، کسب رضای خدا، برکت در زندگی، کسب آرامش و احساس لذّت، تبلور ارجحیّت معنویات بر مادیات، ارزش ساخت بنای خیر و ضرورت مشارکت در امور خیر طرح شد و برداشت اجتماعی با درون مایه های تبلور حسّ تعلّق به مکان، کسب منزلت، تلاش در رفع نیاز ادراک شده، بیان احساس مسؤولیّت، خدمت به جامعه و مردم، ارزش آموزش، علم و آگاهی مطرح شد. همچنین انتظارات خیّران در دو وجه سخت‌افزاری و نرم افزاری مشارکت در مدرسه سازی، طبقه بندی و مفهوم پردازی شد. وجوه سخت افزاری در قالب «مدیریّت فرآیند ساخت وساز» و «جنبه های حقوقی مدرسه-سازی» و وجوه نرم‌افزاری آن در قالب «مدیریّت تعاملات» و «مشوّق ها» بازشناسی شدند.

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ آموزش‌و‌پرورش؛ خیّران مدرسه ساز؛ نیکوکاری؛ مدرسه

مراجع

1. احمدی، ا. و توکلی، م. (1388). بررسی میزان مشارکت اجتماعی شهروندان در ادارة بهینة امورشهری. فصل‌نامة تحقیقات علوم اجتماعی ایران، 1 (2)، 90-73.

2. احمدی، س. (1388). بررسی نوع‌دوستی در روابط روزمرة اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن. مجلّة جامعه‌شناسی ایران، 10 (2)،108-87.

3. ازکیا، م. و غفاری، غ. (1381). بررسی رابطة بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان. نامة علوم اجتماعی،17 (17)، 31-3.

4. ازکیا، م. و غفاری، غ. (1383). توسعة روستایی با تأکید بر جامعة روستایی ایران. تهران: نشر نی.

5. استراس، آ. و کوربین، ج. (1387). اصول روش تحقیق کیفی نظریة مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها. (بیوک محمدی، مترجم). تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

6. بیرو، آ. (1370). فرهنگ علوم اجتماعی. (باقر ساروخانی، مترجم). تهران: انتشارات کیهان.

7. جوادی یگانه، م. و هاشمی، س. ض. (1384). تعارض نفع فردی و نفع جمعی (دوراهی اجتماعی) و عوامل مؤثر بر آن. نامة علوم اجتماعی، 26 (26)،173-141.

8. دهقان، ع. و غفاری، غ. (1384). تبیین مشارکت اجتماعی – فرهنگی دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران. مجلة جامعه‌شناسی ایران، 6 (1)، 98-67..

9. رفیعیان، م.؛ اسلامی، س. غ. و هودسنی، ه. (1386). ادراک ذهنی ساکنان محلّه از فرآیند مشارکتی توسعه (نمونة موردی: محلّة جلفا – تهران. مجلة علوم انسانی، 15 (1)، 68-55.

10. روشنفکر، پ. و ذکایی، م. س. (1385). جوانان، سرمایة اجتماعی و رفتارهای داوطلبانه. فصل-نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 23 (6)، 11146-113.

11. عزتی، م. و نادری، ا. (1388). تأثیرسازکارهای تخصیص منابع مالی بر عملکرد آموزشی گروه‌های آموزشی دانشگاهی: مطالعة موردی دانشگاه‌ تهران. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 15 (2)، 54-23.

12. علی پور، پ. ؛ زاهدی، م. ج. و شیانی، م. (1388). اعتماد و مشارکت (بررسی رابطة بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران ) مجلة جامعه‌شناسی ایران، 10 (2)، 135-109.

13. غفاری، غ. و نیازی، م. (1386). جامعه‌شناسی مشارکت. تهران: نشر نزدیک.

14. فلیک، ا. (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی. (هادی جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی.

15. متوسلی، م. و آهنچیان، م.ر. (1390). اقتصاد آموزش و پرورش. تهران: سمت.

16. محمدپور، ا. (1389). فراروش: بنیان‌های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری. تهران: جامعه‌شناسان.

17. معیدفر، س. و دربندی، س. ع. (1385). بررسی رفتار و نگرش جمع‌گرایانة شهروندان تهرانی. مجلة جامعه‌شناسی ایران، 7 (3)، 34-58.

18. نیومن، و.ل. (1389). شیوه‌های پژوهش اجتماعی (رویکردهای کیفی و کمّی). (حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، مترجم). تهران: مهربان‌نشر.

19. یزدخواستی، ب. و عباس زاده، م. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت والدین دانش-آموزان در امور مدرسه‌ای دانش‌آموزان مقطع متوسطة استان آذربایجان شرقی. مجلة علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران، اهواز، 14 (3)، 62-54.

20. یزدان پناه، ل. (1386). موانع مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی. فصل‌نامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 7 (26)، 105-103.

21. Bray, M. (2009). Confronting the shadow education system: What government policies for what private tutoring?. Paris: International Institute for Educational Planning.

22. Flick, U. (2006). An introduction to qualitative research. London: Sage Publication.

23. Mawjee, F., & Grieshop, J. I. (2002). Testing the waters: Facilitating parents' participation in their children's education. School Community Journal, 12(1), 117-132.

24. Varghese, N. V. (2010). Strategies for financing education: Public funding and changing aid modalities. Financing education, 72. Retrieved from:http://unesco.atlasproject.eu/unesco/file/f2cbf231-2db9-4ae6-a6bf- 863faeceae19/c8c7fe00-c770-11e1-9b21-0800200c9a66/193755e.pdf# page= 66.

25. Vyverman, V., & Vettenburg, N. (2009). Parent participation at school: A research study on the perspectives of children. Childhood, 16(1), 105-123.

26. White, K. M., & Wellington, L. (2009). Predicting participation in-group parenting education in an Australian sample: the role of attitudes, norms, and control factors. The Journal of Primary Prevention, 30(2), 173-189.