A Comparative Study of Divine Will in the Philosophy of Spinoza and Ustād Muṭahharī

جستارهایی در فلسفه و کلام

Article 5, Volume 40, Issue 2 - Serial Number 81, November 2008, Pages 130-167   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/philosophy.v40i2.3173

Authors

Zahrā Rasūlī^* ; Muḥammad Kāẓim ‘Ilmī

Abstract

This writing addresses Divine Will from the viewpoints of the two great philosophers, Ustād Muṭahharī and Spinoza. It aims at clarifying the similarities and discrepancies existing in their viewpoints concerning the question whether God has a Will or not; and in case He does, is His Will absolute and free? In this line, the article proceeds to compare the views of the two philosophers on the following issues: Divine Intellect, Divine Will, the relation of intellect and will to God, God's Power, the relation of free will to God or Divine Destiny and Providence, unfree agent (mūjab), necessary through the Other (wājib bi al-ghayr), God's free Will, God's Knowledge as being active.

Keywords

Ustād Muṭahharī; Spinoza; Divine Will; Divine Knowledge; Divine Destiny and Providence; God's Power; predestination and free will; mūjab; wājib bi al-ghayr; God's Knowledge as being active; the relation of intellect and will to God

References

ابن سینا، حسین بن عبدالله؛ المبدأ و المعاد، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، تهران، 1363.

اسپینوزا، باروخ بندیکت؛ اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1376.

اسپینوزا، باروخ بندیکت؛ شرح اصول دکارت و تفکرات مابعد الطبیعی، ترجمه محسن

جهانگیری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، تهران، 1382.

اله بداشتی، علی؛ اراده خدا از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و محدثان، بوستان کتاب قم، 1381.

انوری ، حسن ؛ فرهنگ بزرگ سخن ، سخن، تهران ،1381.

بهشتی، احمد؛ «علم واجب الوجود از دیدگاه صدرالمتألهین» در مجموعه مقالات همایش جهانی حکیم ملاصدرا، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1378.

پارکینسون، جی.ایچ.آر؛ عقل و تجربه از نظر اسپینوزا ،ترجمة محمد عبد اللهی، بوستان کتاب، قم ،1383.

پارکینسون، جی.ایچ.آر؛ نظریة شناخت اسپینوزا، ترجمة مسعود سیف، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1380 .

جهانگیری، محسن؛ مجموعه مقالات(بیست مقاله)، حکمت، تهران، 1383.

حلبی، علی اصغر؛ تاریخ سیر فلسفه در اروپا، قطره، تهران، 1383 .

دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه، چاپ دوم از دوره جدید، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1377.

رادا کریشنان، سروپالی؛ تاریخ فلسفه غرب و شرق، ترجمه خسرو جهانداری [جواد یوسفیان]، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1382 .

صدر الدین شیرازی، محمد؛  الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج 6،  داراحیاء الترات العربی، بیروت، 1410ق.

صدری افشاری ، غلامحسین ( نسرین ، و نسترن حکمی) ، فرهنگ زبان فارسی امروز، کلمه، تهران، 1369.

صدوق، محمد بن علی؛ اسرار توحید یا ترجمه کتاب توحید، ترجمه محمد علی اردکانی علمیه اسلامیه، تهران، [بی‎تا].

طباطبایی، سید محمد حسیـن؛ نهـایة الحکمـه، مؤسسـه النشر الاسلامی التابعة لجماعة

المدرسین، قم،1362.

طباطبایی، سید محمد حسیـن؛ نهایة الحکمه، تصحیح و تعلیقه عباس علی زارعی سبزواری، مؤسسه نشر اسلامی، قم، 1424ق.

کاپلستون، فردریک؛ تاریخ فلسفه، ترجمه غلامرضا اعوانی، انتشارات علمی و فرهنگی و سروش،تهران،1380.

عمید، حسن؛ فرهنگ فارسی عمید، امیرکبیر، تهران، 1375.

مطهری، مرتضی‌؛ آشنایی با قرآن، صدرا، تهران، 1370.

مطهری، مرتضی‌؛ انسان و سرنوشت،  صدرا،تهران،1378.

مطهری، مرتضی‌؛ تکامل اجتماعی انسان، صدرا، تهران، 1374 .

مطهری، مرتضی‌؛حماسه حسینی،‏ٌُ‏ صدرا ،قم ، 1377.

مطهری، مرتضی‌؛ درسهای الهیات شفا، حکمت.

مطهری، مرتضی‌؛ شرح مبسوط منظومه، حکمت،تهران،1404ق.

مطهری، مرتضی‌؛ عدل الهی، صدرا، تهران، 1384 .

مطهری، مرتضی‌؛ علل گرایش به مادیگری، صدرا، تهران، 1384.

مطهری، مرتضی‌؛ کلیات علوم اسلامی، صدرا، تهران، 1384 .

مطهری، مرتضی‌؛ مجموعه آثار (اصول فلسفه و روش رئالیسم)، ج 5 و6، صدرا، تهران،1380.

مطهری، مرتضی‌؛ نبوت، صدرا، قم، 1384.

معین ، محمد ؛ فرهنگ فارسی، امیر کبیر ، تهران ، 1380 .

نفیسی، علی اکبر ؛ فرهنگ نفیسی، کتابفروشی خیام ، بی­جا ، 1355.

هگل،گئورگ ویلهلم فردریش؛  اسپینوزا از نگاه هگل، ترجمه مسعود سیف، گفتمان، تهران، 1379.

یاسپرس، کارل؛ اسپینوزا، فلسفـه، الهیات و سیاسـت، ترجمة محمد حسن لطفی، طرح

نو، تهران، 1375 .

Morgan, Michael L.(Edit.); Spinoza Complete Works, Translations by Samuel Sherley, Hackett Publishing Copany, Inc., Indianapolis /Cambridge, 2002.