تحلیلی بر تعاملات فضایی شهر و روستا با تأکید بر توسعۀ روستاهای اطراف شهرها (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)

Journal of Research and Rural Planning

Article 4, Volume 4, Issue 3 - Serial Number 11, July 1393, Pages 75-88   

DOI: 10.22067/jrrp.v4i3.40834

Authors

علی اکبر تقیلو^{* 1}; میرنجف موسوی¹; علیرضا حمیدیان²

¹دانشگاه ارومیه

²دانشگاه حکیم سبزواری

Abstract

هدف: مرکز یا کانون هر فعالیت، دارای توانمندی هایی از عملکرد و قدرت است که قسمتی از آن را به نسبت معکوس فاصله در پیرامون شهرها توزیع می کند. هدف مقالۀ حاضر، تحلیل توسعه یافتگی روستایی با توجه به فاصله و اندازه شهرها می باشد.
روش: روش پژوهش این متن، تطبیقی و مبتنی بر رویکرد فازی است. واحد تحلیل در این پژوهش، روستاهای واقع در حاشیه 5، 10 و 15 کیلومتری شهرهای مراکز شهرستانی استان آذربایجان غربی براساس تقیسمات اداری- سیاسی در سال 1390 است. برای تعیین توسعه یافتگی روستاها، از 79 شاخص و مدل رتبه بندی تاپسیس استفاده شده است.
یافته ها: نتایج نشان می دهد که شاخص سازگاری بین فاصلۀ جغرافیایی روستا تا شهر و توسعۀ روستایی برابر با 836/0 است. بر این مبنا، 84 درصد روستاهای مورد مطالعه، این ادعا را تایید می کنند که فاصلۀ روستا تا شهر، شرط لازم برای توسعۀ روستایی به شمار می رود. همچنین، رابطة فازی مجموعة توسعۀ روستایی با مجموعة شرط لازم و علّی فاصله روستا تا شهر، به اندازه 582/0است. مقدار رابطۀ فازی مجموعة توسعۀ روستایی با مجموعة شرط علّی اندازه شهر 521/0 است.
محدویت ها/ راهبردها:
• تقویت شهرهای کوچک در مناطق مختلف جغرافیای در جهت ایجاد فرصت برای روستاهای دور از مرکز شهرستان.
• توسعه فرصتهای اقتصادی و اجتماعی در نقاط روستایی دور از مراکز شهری.
راهکارهای عملی:
• اولویت قرار دادن پراکنش فضایی روستاها در ایجاد شهرها و تبدیل روستاها به شهر.
• پرهیز از جمعیت بعنوان معیار اصلی در ایجاد و استقرار خدمات شهری و توجه به محرومیت نواحی و موقعیت جغرافیایی سکونتگاهها.
اصالت و ارزش: تحقیق از جمله تحقیقات کاملا جغرافیایی است و در جهت برنامه ریزی منطقه ای و ایجاد عدالت اجتماعی و فضایی کاربرد بسیار دارد.

Keywords

توسعه روستایی; اندازه شهر; فاصله روستا تا شهر; آذربایجان غربی