بررسی ویژگیهای رفتاری زنجرک مولد ترنجبین Poophilus nebulosus Leth روی گیاه خارشتر Alhagi persarum Boiss & Buhse در منطقه تربت جام، استان خراسان رضوی

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 15، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 22، فروردین 1387   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v22i22.1063

نویسندگان

فرنوش یغمایی^{* 1}؛ حسین کریم پور²

¹دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده
اهمیت شناخت مان‌های گیاهی و نحوه بوجود آمدن آنها جهت مصارف دارویی، انگیزه ای برای انجام این تحقیق گردید. به همین منظور طی سالهای 1385 و 1386 ویژگیهای رفتاری زنجرک Poophilus nebulosus Leth از خانواده Cercopidae روی گیاه خارشتر Alhagi persarum Boiss & Buhse از خانواده Fabaceaeدر منطقه تربت جام در خراسان رضوی مورد مطالعه قرار گرفت. ماده دفعی این زنجرک پس از تغذیه روی گیاه خارشتر، مان ترنجبین است که ماده ای شیرین با خاصیت دارویی می‌باشد. این مان در منابع اروپایی به نام مان ایرانی نامیده می‌شود. طی این مطالعات مشاهده گردید که این زنجرک دارای 5 سن پورگی و 3 نسل در سال است، فعالیت نسل اول از اوایل اردیبهشت آغاز می‌شود. پوره‌های این نسل پس از تغذیه ، تولید کف فراوان در بخش‌های پایین بوته نزدیک طوقه کرده و خود درون کف بسر می‌برند. حشرات کامل اوایل خرداد ظاهرشده و از کف خارج می‌شوند. ماده دفعی آنها کف مانند نبوده بلکه به صورت شیرابه ای فاقد طعم شیرین و خاصیت تبلور که به صورت پودر سفید رنگ روی بوته خشک می‌شود.پوره‌های نسل دوم از اواسط تیر ماه ظاهر، و به لحاظ رفتار با نسل اول متفاوت هستند.آنها دارای زندگی آزاد، پر تحرک و جهنده در سرشاخه‌های بوته مستقر شده ولی کف تولید نمی کنند. اولین بلورهای مان ترنجبین توسط پوره‌های این نسل در اوایل مرداد تولید می‌شود. فعالیت نسل سوم نیز مشابه نسل دوم است. طبق مشاهدات تولید مان ترنجبین تا نیمه پاییز ادامه دارد. اواخر پاییز ماده‌های نسل سوم، تخمهای خود را زیر پوست طوقه قرار می‌دهند. طی این بررسی ملاحظه گردید زنجرک‌ها برای تخمریزی بوته‌هایی را که به واسطه بهره برداری ازترنجبین کمتر آسیب دیده اند ترجیح می‌دهند. در این بررسی مشاهده شد که این زنجرک به صورت تخم زمستان گذرانی میکند. شواهد نشان داد این حشره روی سرشاخه‌های بریده شده خارشتر قادر به تولید کف نبوده و در مدت زمان کوتاهی تولید کف آنها قطع می‌گردد. همچنین می‌توان به تولید مجدد و سریع کف توسط پوره‌ها بعد از بارندگی‌های طولانی بهاره و شستشوی کف اشاره کرد.

واژه‌های کلیدی : زنجرک Poophilus nebulosus ، خارشترAlhagi persarum ، مان ترنجبین ، ویژگیهای رفتاری