بحثی دربارۀ مستندات قرآنیِ وقوع نسخ در قرآن و مدلول آنها

علوم قرآن و حدیث

مقاله 2، دوره 43، شماره 2، بهمن 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v43i2.9003

نویسنده

عباس اسماعیلی زاده^*

چکیده

مجموع آیاتی که معتقدان به وقوع نسخ در آیات قرآن کریم به عنوان مستندات قرآنی این دیدگاه ذکر کرده‌اند، چهار آیه 106 سوره بقره، 101 سوره نحل، 39 سوره رعد و 15 سوره یونس است. فارغ از قبول یا ردّ اصل وقوع نسخ در آیات قرآن که تحقیق جامع‌تری را می‌طلبد، بررسی هر یک از این آیات در جهت فهم سباقی (نفسی)، سیاقی آنها و فهم مجموعی قرآن نشان می‌دهد که این آیات بر وقوع نسخ در آیات قرآن هیچ دلالتی ندارند؛ بلکه مدلول آیه اول و دوم تغییر و تبدیل معجزات اعطایی به انبیاء الهی است که در آیه سوره بقره به صورت کلی می‌فرماید که خداوند هیچ معجزه‌ای از معجزات انبیاء پیشین را برنمی‌دارد یا با گذشت زمانْ آنها را از یاد نمی‌رود مگر اینکه معجزه‌ای بهتر یا مثل آن در تأثیر را به پیامبر بعدی می‌دهد و در آیه دوم تأکید می‌کند که بر فرضِ تبدیل معجزات، باز هم کافران ایمان نمی‌آوردند. در آیه سوم نیز سخن از این است که خداوند در هر زمان حکم و قضایی دارد که اگر اراده کند آن را در زمان دیگری محو می‌کند و حکم دیگری را ثابت می‌سازد. آیه چهارم نیز به درخواست کافران از پیامبر(ص) برای تغییر محتوای قرآن به عنوان معجزه ایشان یا آوردن معجزه‌ای دیگر مربوط است.

کلیدواژه‌ها

نسخ؛ ناسخ و منسوخ؛ ادله قرآنی نسخ