تجلی توحید در نفس انسانی از منظر ابن عربی و ملاصدرا

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 4، دوره 41، شماره 1، خرداد 1388   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v41i1.3179

نویسنده

مرتضی شجاری^*

چکیده

دین اسلام بر توحید حق تعالی تأکید می کند و از آن جا که متفکران مسلمان غالباً انسان را خلیفه خدا می دانند که مجلای صفات الهی و دارای صورت الهی است و از طرفی حقیقت انسان را « نفس ناطقه» می دانند، بنابر این نفس انسـانی –گرچه قوای متعدد دارد- همانند حق تعالی دارای وحدت است. البته از این توحید نفس تفاسیرمتعددی که مبتنی بر مبنای فکری خاص هر متفکری است ارائه شده است. ابن عربی معتقد است چنان که حق تعالی واحدی است که در کثرات تجلی یافته است و کثرت ها نمایشگر وحدت اویند،نفس انسانی نیز واحدی است که در قوای مختلف که بمنزله اسباب و آلات او هستند تجلی کرده است. ملاصدرا رابطه نفس با قوا و افعالش را مانند مسأله توحید افعالی می داند. از نظر وی نفس انسانی، تمام قوای حسی، وهمی، خیالی و عقلی است و هر که عارف به حقیقت وجود و اطوار آن باشد، این مطلب دقیق را خواهد فهمید.
کلیدواژه ها: نفس، قوای نفس، افعال نفس، توحید، خلیفه الهی.