بررسی حقوقی طرح‌صنعتی قابل حمایت (مطالعه تطبیقی پیشینه و مفهوم)

اقتصاد پولی مالی

مقاله 2، دوره 17، شماره 32، بهمن 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pm.v17i32.27264

نویسندگان

سیدمحمدمهدی قبولی درافشان^* ؛ سعید محسنی

فردوسی مشهد

چکیده

طرح‌صنعتی، آفرینشی زیباشناختی به‌صورت دوبعدی یا سه‌بعدی و مربوط به ظاهر محصولات صنعتی است. با توجه به تعریف قانون ایران، برای تحقق طرح‌صنعتی قابل‌حمایت، وجود سه مؤلفه لازم است: ترکیب خطوط یا رنگ‌ها، اجرا بر روی محصول صنعتی و تغییر ظاهری محصول. در حقوق ایران فقط از طرح ثبت‌شده، حمایت می‌شود. در حالی که به‌موجب مقررات اتحادیه اروپا، از طرح‌های ثبت‌نشده نیز(البته با مدت کمتر) حمایت می‌شود. طرح صنعتی با توجه به ویژگی هنری و اهداف صنعتی آن، مرز میان مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی به شمار می آید. به همین جهت، با توجه به نظریه وحدت هنر، موضوع واحد، می‌تواند مشمول هریک از دو نظام حمایتی حقوق ادبی و هنری و نظام ویژه طرح‌های صنعتی قرار گیرد. البته وحدت مزبور کامل نبوده، مواردی صرفاً از راه حقوق ادبی و هنری قابل‌حمایت دانسته شده اند. اجتماع طرح‌صنعتی و اختراع در شیء واحد نیز قابل تصور است . اگر طرح‌صنعتی لازمه عملکرد فنی باشد، تحت عنوان «طرح‌صنعتی قابل‌حمایت» نخواهد بود. تفاوت طرح‌صنعتی با علامت تجاری، نیز در این است که علامت تجاری درصدد شناساندن و تمایز کالاها یا خدمات اشخاص است. در حالی که هدف طرح‌صنعتی، زیبایی بخشیدن به محصولات، به‌منظور ترغیب بیشتر و جذب مشتریان است؛ در عین حال ممکن است شکل واحد، مشمول هردو مفهوم، قرار گیرد.