بررسی و تبیین سیر تحول و تبدیل نهاد امامت به سلطنت در تاریخ اباضیه عمان

تاریخ و فرهنگ

مقاله 3، دوره 47، شماره 2، اسفند 1394، صفحه 85-108   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/history.v47i12.24782

نویسندگان

مصطفی پیرمرادیان؛ فرشته بوسعیدی^*

دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از مهمترین تحولاتی که در قرون اخیر عمان منشأ تحولات بعدی بوده، تبدیل نهاد امامت به سلطنت و حکومت موروثی است. تاریخ عمان بعد از اسلام تنها با حاکمیت اندیشه اباضیه قابل تفسیر و تحلیل است و اندیشه سیاسی، مبتنی بر حاکمیت امامی است که از طرف جامعه (اهل حل و عقد) انتخاب شده باشد. حاکمیت اباضیه علی رغم شدت و ضعفها و فراز و نشیب های متعدد به این سنت اصرار داشته و بدان پایبند بوده است و تا قبل از امامت یعربی ها موروثی بودن امامت در میان اباضیه رایج نبود. رسمیت قطعی امامت موروثی در دوره آل بوسعید موجب شده تا بعضی تبدیل نهاد امامت به سلطنت یا حکومت موروثی را از زمان آل بوسعید بدانند و حال آنکه به نظر می رسد زمینه های داخلی و خارجی این تحول و تبدیل خیلی قبل از آن بصورت تدریجی در جامعه عمان شکل گرفته بود و در دوره آل بوسعید به کمال رسید. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و از طریق مطالعه کتابخانه ای درصدد بررسی و تحلیل سیر تحول و تبدیل نهاد امامت به سلطنت در تاریخ اباضیه عمان است.

کلیدواژه‌ها

اباضیه؛ امامت؛ سلطنت؛ عمان؛ یعربیها؛ آل بوسعید

مراجع

ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، 1965م.

ابن رزیق، حمید بن محمد، الفتح المبین فی سیره الساده البوسعیدین، تحقیق عبدالمنعم عامر و محمد موسی عبدالله، وزاره التراث القومی و الثقاقه، سلطنه عمان، 2001م.

ابن رزیق، حمید بن محمد، الشعاع الشعائع فی اللمعان فی ذکر ائمه عمان، تحقیق عبدالمنعم عامر، وزاره التراث القومی و الثقاقه، سلطنه عمان، 1984م.

ازکوی، سرحان بن سعید، تاریخ عمان المقتبس من کتاب کشف الغمه الجامع الاخبار الامه، حققه عبدالمجید حسیب القیسی، وزاره التراث القومی و الثقاقه، سلطنه عمان، 1986م.

بلاشر، رژی، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آذرتاش آذرنوش، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1363.

بوکهارت، جون لوئیس، ملاحظات حول البروالوهابیین، ترجمه محمد الاسیوطی، دار سویدان، بیروت، 1995م.

پل، استانلین و بارتولد، و.و، تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومت‌گر، ترجمه صادق سجادی، نشر تاریخ ایران، تهران،1363ش.

خروصی، سلیمان بن خلف، ملامح من تاریخ عمان، مکتب الضامری للنشر و التوزیع، سلطنه عمان، 2002م.

خورموجی، میرزا جعفرخان حقایق نگار، نزهت الاخبار، تصحیح سید علی آل داوود، سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1380ش.

روندو، پی‌یر، اسلام در شبه جزیره عربستان، ترجمه دکتر اسدالله علوی، انتشارات آستان قدس، مشهد، 1378.

سالمی، عبدالله بن حمید بن سلوم، تحفه الاعیان بسیره اهل عمان، المنشیه بالقلعه بمصر، مطبعه الامام شارع قرقول، مصر، بی‌تا.

سعدالدین، ابراهیم، معجم الشرق الاوسط، دارالجیل، بیروت، 1998م.

السیابی، سالم بن حمود بن شتمس، عمان عبرالتاریخ، وزاره التراث القومی و الثقافه، سلطنه عمان، 2001م.

السیار، عایشه علی، دوله الیعاربه فی عمان و شرق آفریقا، دارالقدس، بیروت، بی‌تا.

شهاب، حسن صالح، من تاریخ بحریه عمان التقلیدیه، وزاره التراث القومی و الثقافه، سلطنه عمان، 2001م.

طبری، محمدبن جریر، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، روائع التراث العربی، بیروت، بی‌تا.

غباش، حسین عبیدغانم، عمان الدیمو قراطیه الاسلامیه، مترجم انطون حمصی، دارالحدید، بی‌جا، بی تا.

فلور، ویلم، حکومت نادرشاه به روایت منابع هلندی، ترجمه ابوالقاسم سری، انتشارات توس، تهران، 1368.

لاکهارت، لورنس، نادرشاه، ترجمه مشفق همدانی، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1357ش.

لوسکایا، ن. پیکو، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران،ترجمه عنایت الله رضا، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1372ش.

مسعودی، ابوالحسن، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق سید محمد اللحام، دارالفکر، بیروت، 1997م.

المغیری، سعیدبن علی، جهینه الاخبار فی تاریخ زنجبار، تحقیق محمدعلی الصلیبی، وزاره التراث القومی و الثقافه، سلطنه عمان، 2001م.

وبر، ماکس، اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالمعبود انصاری، انتشارات سمت، تهران، 1374ش.

ویلسون، آرنولد، خلیج فارس، مترجم محمد سعیدی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1366ش.

ویلکینسون، جان. سی، تغییر و تداوم در عمان، زیر نظر پل بون آنفان، انتشارات آستان قدس مشهد، 1379ش.

-Lorimer.j.G.Gazetteer of the Persian gulf Oman and centeral Arabia.(Holand, rep,1970 )

-Miles.S.B, counries and tribes of the persien gulf, frank cass& co – LTD, 1966. London, W.C.I