بررسی وضعیت خشکسالی ها در استان خراسان رضوی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 1، دوره 7، شماره 13، تیر 1388   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v7i13.8967

نویسندگان

عرفانیان عرفانیان^* ؛ علیزاده علیزاده

چکیده

خشکسالی دارای سه مشخصه‌ی شدت، مدت و وسعت است و برای بررسی این پدیده‌ی طبیعی لازم است سه مشخصه‌ی مذکور مورد ارزشیابی قرار گیرد. بیشتر شاخص‌های معتبر جهانی مانند شاخص استاندارد بارندگی ، دهک ها و پالمر به منظور آشکارسازی شدت و مدت خشکسالی طرّاحی شده اند و برای تعیین وسعت خشکسالی-ها، استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و پهنه بندی مناطق هم شدت، بسیار مفید و ضروری است. در این تحقیق، شاخص درصد از بارش میانگین، جهت پهنه بندی شدت و خطر خشکسالی استفاده شده است. هم چنین به منظور بررسی و محاسبه‌ی وضعیت و اثر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی، سری های زمانی طولانی مدت یک ساله (1385) و دو ساله (85-1384) برای تعیین شاخص SPI مورد استفاده قرار گرفت. همچنین میزان بارندگی هر ایستگاه در دوره های برگشت خشکسالی مختلف، جهت بررسی اثر خشکسالی بر بیلان آب استان تعیین شد. به طور کلی، بر اساس نقشه های پهنه بندی مجموع درصد خشکسالی بر اساس شاخص درصد از نرمال، نتیجه گرفته شده است که بیش از نیمی از مساحت استان در 32 تا 40 درصد دوره‌ی آماری دچار خشکسالی بوده-اند. همچنین، نقشه های پهنه بندی میانگین بارش سالانه در دوره های بازگشت مختلف نشان می دهد که قسمت هایی از شهرستان های تربت حیدریه، گناباد، خواف و کاشمر بدترین وضعیت را خواهند داشت. بر اساس مطالعه‌ی سری های زمانی یک ساله و دو ساله مشخص شده است که بارندگی های مناسب در شش ماهه‌ی پایانی سال 1385، نتوانسته است تأثیر مهمی بر وضعیت آب در استان خراسان رضوی داشته باشد و خشکسالی های آن را در دوره های طولانی تر از یک سال برطرف نماید. همچنین، اثرات وقوع یک دوره‌ی خشکسالی با بارندگی های بعدی جبران نشده و برای جبران خسارات، به مدیریت ویژه ای نیاز است.
کلید واژه ها: شاخص های خشکسالی، سری زمانی، پهنه بندی، شدت خشکسالی