تحلیل فقهی وضعیت ید امین در حالت ترک تقصیر

فقه و اصول

مقاله 5، دوره 43، شماره 2 - شماره پیاپی 87، دی 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.11096

نویسندگان

مهدی شعبانی^* ؛ محمّدتقی فخلعی

چکیده

از نظر مسئولیت مدنی، ‌اصل اولی در استیلا بر مال دیگری ضمان و یکی از استثناهای آن ید امین است. امین، ‌تا هنگامی که مرتکب تعدی و تفریط (‌تقصیر) نشود، ضامن نقص یا تلف مال مورد امانت نیست. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که در صورتی که امین پس از ارتکاب تقصیر، با توبه‌ای حقوقی به امانت‌داری مورد تعهد خود باز گردد، ‌آیا از ضمان حال تقصیر برائت می‌یابد یا خیر. این بحث با نگاه به ماهیت امانی برخی از عقود معین، ‌اهمیت بسیاری می‌یابد که ثمرۀ آن در این جستار مورد تأکید واقع شده است. در این مقاله، با عنایت به بار کاربردی این مسألۀ فقهی– حقوقی کوشش شده است که دیدگاههای سه گانۀ فقهای امامیه و ادلۀ آنها طرح و ضمن بیان برخی از گزاره‌های فقهی مؤثر در باب ضمان و امانت ‌که در حل مسأله مؤثرند، ادلۀ هر سه نقد و ارزیابی شود و سرانجام، پاسخ پرسش یاد شده با توجه بیشتر به بعد عرفی مسأله و داوری عقلا در برابر خواننده قرار گیرد.
کلید واژه ها: امین، تعدی و تفریط، ضمان ید، قاعدۀ استیمان، عقود امانی، اذن.