جامعه‌پذیری اقتصادی و رفتار پس انداز در میان کودکان

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 6، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اسفند 1394، صفحه 247-270   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v12i2.29026

نویسندگان

راهله جعفری^* ؛ اسماعیل بلالی

دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

جامعه‌پذیری فرآیندی جدی و قطعی در هر اجتماع انسانی است که افراد خواسته و ناخواسته از بدو زندگی در معرض آن قرار می‌گیرند و شیوة زندگی خود را می‌آموزند. یکی از حوزه‌های جامعه‌پذیری،‌جامعه‌پذیری اقتصادی است. با توجّه به اهمیّت رفتارهای اقتصادی خصوصاً اهمیّت پس‌انداز شخصی جهت رفاه و اقتصاد، اقتصاددانان، روان-شناسان و جامعه‌شناسان به مطالعة چگونگی شکل‌گیری رفتارهای اقتصادی از جمله رفتار پس‌انداز در افراد پرداختند، امّا رفتار پس‌انداز در کودکان نادیده گرفته شده است. از این‌رو پژوهش حاضر به مطالعة ادراک ها یا برداشت‌های کودکان از پول پرداخته و بر آن است که برداشت کودکان از مفاهیم اقتصادی چگونه شکل می گیرد و تکامل و توسعه می-یابد؛ زیرا گرایش های اقتصادی اعضای جامعه بر سایر جهت گیری ها و ارزش های آن ها تأثیرگذار است و از این رو بررسی این حیطه از جامعه پذیری در علوم اجتماعی مفید و مؤثر است؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر مطالعة رفتار پس‌انداز کودکان و چگونگی و چرایی این رفتار در بین آن ها است. برای این امر از سه نظریة روان شناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی و اقتصاد بهره گرفته شده است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی و رویکرد نظریه زمینه‌ای و با استفاده از مصاحبة عمیق از 40 کودک دختر و پسر همدانی در دورة ابتدایی و والدین آن ها به مطالعة انگیزه، نگرش و چگونگی رفتار پس‌انداز در بین کودکان پرداخته است. مصاحبه با والدین جهت بررسی تأثیرپذیری کودکان از رفتارهای پس‌انداز والدین است. طبق نتایج به دست آمده پنج مقوله از پژوهش استخراج شد. مقولة «طبقة اجتماعی و رفتارهای اقتصادی کودکان» به عنوان شرایط زمینه‌ای، مقولة «سبک زندگی والدین و گرایش به پس‌انداز» به عنوان شرایط مداخله‌گر، مقولة « آموزش اقتصادی با دادن پول توجیبی» به عنوان استراتژی استفاده شده جهت یادگیری پس‌انداز و مقوله‌های «تفاوت‌های رفتاری جنسیتی» و «تفاوت‌های رفتاری سنی»، به عنوان مقوله های رفتاری استفاده شد. در نتیجه مقولة هسته با نام «انگیزه‌های پس‌انداز» استخراج شد.

کلیدواژه‌ها

رفتارهای اقتصادی؛ پس‌انداز؛ کودکان؛ گروندتئوری

مراجع

1. ارکانی، ا.، آقایوسفی، ع.، شقاقی، ف.، علی‌پور، ا.، کرباسی، م.، پناهی‌شهری، م.، زارع، ح.، مجد-آبادی‌فراهانی، ز.، اکبری دهکردی، م. و پولادی‌ریشهری، ا. (1386). روان‌شناسی عمومی. چاپ اوّل. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

2. خادمیان، ط. (1390). سبک زندگی و مصرف فرهنگی، مطالعه‌ای در حوزة جامعه‌شناسی فرهنگی و دیباچه‌ای بر سبک زندگی فرهنگی ایرانیان. چاپ سوم. تهران: مؤسسة فرهنگی‌هنری جهان کتاب.

3. سیف، ع.ا (1386). روان‌شناسی پرورشی نوین، روا‌ن‌شناسی یادگیری و آموزش. چاپ چهلم. تهران: نشر دوران.

4. فرنهام، آ.، و آرگایل، م. (1384). روان‌شناسی پول. (ش. یاسائی، مترجم). چاپ اوّل. تهران: جوانة رشد.

5. کدیور، پ. (1385). روان‌شناسی‌تربیتی. چاپ نهم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)..

6. معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان. (1390). مطالعات برنامة آمایش استان همدان، 36 تهدیدات متوجه اقتصادی استان. چاپ اوّل. همدان: معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان.

7. معاونت پژوهشی و فنّاوری دانشگاه بوعلی سینا [برای] معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان. (1390). مطالعات برنامة آمایش استان همدان، 18 تحلیل اقتصاد کلان استان و جایگاه آن در سطح ملّی، چاپ اوّل. همدان: معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان.

8. موسوی، ش. (1388). پول تو جیبی، آموزش مهارت‌های روزمرة زندگی به فرزندان. چاپ اوّل. تهران: نشر قطره.

9. رنج‌پور، ر.، کریمی تکانلو، ز.، و شکری، م. (1390). بررسی رابطة پس‌انداز و رشد اقتصادی در ایران طی دورة زمانی (1387-1340). فصل‌نامة تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، (2)، تابستان، صص 140- 113.

10. طالب‌زاده نوبریان، م.، ابوالقاسمی، م.، عشوری نژاد،ف.، و موسوی، س. ح. (1390). بررسی روابط ساختاری خودپنداره، یادگیری خود‌تنظیمی و موفقیّت تحصیلی دانشجویان، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 1 (4)، صص 72- 59.

11. Akhter, A., Batra, D. K., Ravichandran, N., Zuhaib, M., Ur Rehman, sh. (2012) Consumer socialization of children: A conceptual framwork, International Journal of Scientific and Research Publications, 2(1), 1-5.

12. Bonn, M., Earle, D., Lea, S., & Webley, P. (1999). South African children’s views of wealth, poverty, inequality and unemployment. Journal of Economic Psychology, 20, 593-612.

13. Denhardt, R. B., & Jeffress, P.W. (1971). Social learning and Economic behavior: The process of Economic Socialization. The American Journal of Economics and Sociology, 30(2), 113- 125.

14. Harrah, J., & Friedman, M. (1990). Economic Socialization in children in a Midwestern American community. Journal of Economic psychology, 11, 495-513.

15. Jundin, S. (1988). Ungdomars Konsumtion och sparande [Youth Consumption and Saving]. In K-E. Warnderyd, S. Jundin, & R. Wahlund (Eds.), Sparbeteende och sparattityder [Saving behavior and saving attitudes]. Stockholm: Allmanna Forlaget.

16. Lindqvist, A. (1981). The saving behavior of households (Unpublished doctoral dissertation). The Stockholm School of Economics, Stockholm.

17. Mortimer, J., Dennehy, K., Lee, C. & Finch, M. (1994). The prevalence, distribution and consequences of allowance arrangements. Family Relations, 43, 23–29.

18. Otto, A., & Cosima, M. (2009). The Economic Psychology of Adolescent saving (Unpublished doctoral dissertation). University of Exeter, England.

19. Otto, A. (2013). Saving in childhood and adolescence: Insights from developmental psychology. Economics of Education Review, 33, 8-18.

20. Roland-levy, C. (1990). A Cross-national comparison of Algerian and French children's economic socialization. Journal of Economic Psychology, 11(4), 567-581.

21. Sonuga-Barke E. J. S., & Webley, P. (1993). Children's saving: A study in the development of economic behaviourm. UK: Lawrence Erlbaum.

22. Webley, P., & Nyhus, E. K. (2006). Parents’ influence on children’s future orientation and saving. Journal of Economic Psychology, 27(1), 140- 164.

23. Webley, P., & Nyhus, E. K. (2012). Economic socialization, saving and assets in European young adults. CSD Working papers, 12(1), 1-19.

24. Webley, P., Levine, M., & Lewis, A. (1991). A study in economic psychology: Children’s’ saving in a play Economy. Human Relations, 44(2), 127-146.

25. Wong, G., Glover, M., Nosa, V., Freeman, B., Paynter, J., & Scragg, R. (2007). Young people, money, and access to tobacco. The New Zealand Medical Journal (Online), 120(1267), 1-10.