تحلیل اثرات اجتماعی، اقتصای و محیطی سدهای کارده مشهد و بیدواز اسفراین

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 2، دوره 7، شماره 13، تیر 1388   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v7i13.8968

نویسندگان

شایان شایان^* ؛ جوان جوان؛ کدیور Asghar کدیور

چکیده

به دلیل افزایش اهمیت آب، در ابعاد مختلف زندگی انسان‌ها به ویژه در پنجاه سال گذشته بیشتر کشورها از جمله ایران برنامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را به منظور کنترل و تنظیم آب از طریق ساخت سازه‌های مهندسی، به ویژه سدها، انجام داده‌اند. بهره‌برداری از سد کارده (مشهد) در سال 1367 و بیدواز (اسفراین) در سال 1382 در راستای همین هدف می‌باشد. مسأله‌ی عمده‌ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، پی‌آمدهای حاصل از اجرای این طرح‌ها و ارزشیابی آثار اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی آن‌ها است، که تحقیق حاضر پاسخ به آن را دلیل تلاش خود قرار داده است. این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی و به کمک مطالعات پیمایشی و مقایسه‌ی داده‌های جدید با اسناد قبل از احداث سدها و همچنین سنجش نگرش بهره‌برداران به ارزشیابی اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی سدهای کارده و بیدواز پرداخته است. نتایج حاصل حاکی از کاهش سطح زیر کشت و ایجاد اثرات منفی در پایاب سد کارده از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیطی است. در پایاب سد بیدواز به دلیل تخصیص تمام آب به بخش کشاورزی، شرایط اقتصادی و زیست محیطی به صورت محدود بهبود یافته است. از نتایج مهم دیگر این تحقیق عدم رضایت بیش از هشتاد درصد بهره‌برداران پایاب سدها از مدیریت دولتی حاکم بر منابع آب و نحوه‌ی توزیع آن است که بهره‌برداری و مدیریت منابع آب در حوضه‌ی رودخانه‌های کارده و بیدواز را با رویکرد مشارکتی اجتناب‌ناپذیر می‌نماید.
کلید واژه ها: سد کارده، سد بیدواز، اثرات اجتماعی و اقتصادی، اثرات زیست محیطی، سدسازی