شبکه‌های ماهواره‌ای ترک‌زبان و هویّت قومی جوانان شهر تبریز

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 3، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1395، صفحه 49-71   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i1.42921

نویسندگان

صمد عدلی‌پور¹؛ سیداحمد میرمحمدتبار^{* 2}؛ سیمین افشار¹؛ مریم سهرابی³

¹دانشگاه تبریز

²دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشگاه مازندران

چکیده

با گسترش فنّاوری‌های نوین اطّلاعاتی و ارتباطی همچون شبکه‌های ماهواره‌ی، افراد و گروه‌های قومی به شیوه‌های گوناگون از این رسانه‌ها در راه ایجاد و تثبیت هویّت قومی استفاده می‌کنند. چنان‌که هر روزه بر تعداد شبکه‌های ماهواره‌ای که با محور قومیّت فعّالیّت می‌کنند و مخاطبان آن افزوده می‌شود و این امر، در آینده نقش دولت و رسانة ملّی را در زمینة ارتباطات و اطّلاع‌رسانی با چالش رو به رو خواهد کرد. در این راستا، پژوهش حاضر با استفاده از روش ترکیبی به مطالعة تأثیر برنامه‌های شبکه‌های ماهواره ای ترک‌زبان (کشور آذربایجان و ترکیه) بر هویّت قومی مخاطبان جوان این شبکه‌ها پرداخته است. همچنین، به مهم ترین دلایل و زمینه‌های گرایش جوانان به شبکه‌های ماهواره‌ای ترک‌زبان در شهر تبریز نیز پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان استفاده، میزان استفاده، استفادة هدفمند و اعتماد به محتوای برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای ترک زبان با هویّت قومی کاربران، رابطة معنادار مستقیمی وجود دارد. همچنین، سایر یافته‌های پژوهش نشان‌دهندة آن است که نارضایتی از برنامه‌های شبکة استانی سیمای آذربایجان‌شرقی، ضعف در بازنمایی فرهنگی و بازنمایی نامناسب ترک‌ها در برنامه‌های رسانة ملّی از مهم ترین دلایل و زمینه‌های گرایش جوانان تبریزی به سمت شبکه‌های ماهواره‌ای ترک‌زبان است.

کلیدواژه‌ها

شبکه‌های ماهواره‌ای ترک‌زبان؛ هویّت؛ هویّت قومی؛ جوانان شهر تبریز

مراجع

1. بازرگان، ع. (1387). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته. تهران: دیدار.

2. باهنر، ن.؛ جعفری کیذقان، ط. (1389). تلویزیون و تأثیرات کاشتی آن بر هویّت فرهنگی ایرانیان. فصل‌نامة تحقیقات فرهنگی. (12)، 156-131.

3. حاجیانی، ا. (1388). جامعه‌شناسی هویّت ایرانی. تهران: پژوهشکدة تحقیقات استراتژیک.

4. حافظ‌نیا، م.؛ کاویانی‌راد، م.؛ کریمی‌پور، ی. و طاهرخانی، م. (1385). تأثیر جهانی‌شدن بر هویّت ملّی؛ مطالعة موردی دانشجویان دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. فصل‌نامة ژئوپولوتیک، 2 (3 و 4)، 21-1.

5. خانی‌جزنی، ج. (1388). هویّت مجازی. تهران: مهرتاب.

6. خلیلی‌اردکانی، م.؛ معیدفر، س. و ساعی، ع. (1392). جهانی‌شدن و تأثیر آن بر هویّت قومی و ملّی: مطالعة کردهای سنندج. مسائل اجتماعی ایران، 4 (1)، 112-91.

7. رابرتسون، ر. (1383). گفتمان‌های جهانی‌شدن. (م. مظاهری، مترجم). ارغنون، (24)، 75-59.

8. رسولی، ر.؛ معروفی، ف. و خوانچه‌سپهر، ش. (1392). بازنمایی هویّت فرهنگی قومی در شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای. پژوهش‌های ارتباطی، 20 (2)، 100-71.

9. سپهری، م.؛ گیویان، ع. (1390). تأثیر فرهنگ در استفاده از رسانه‌های فرامرزی. جامعه، فرهنگ و رسانه، 1 (1)، 86-67.

10. قاسمی، د.؛ قربانیان، م. و مدرسی، ک. (1392). جهانی‌شدن رسانه‌های ارتباطی نوین و تأثیرات آن بر هویّت قومی جوانان شهر سنندج. زریبار، 17 (84 و 83)، 242-225.

11. قاسمی، و.؛ عدلی‌پور، ص. کیانپور، م. (1391). تعامل در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویّت دینی جوانان؛ مطالعة موردی فیس‌بوک و جوانان شهر اصفهان. دوفصل‌نامة علمی پژوهشی دین و ارتباطات، 19 (2)، 36-5.

12. کاستلز، م. (1385). عصر اطّلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویّت، (ا. علیقلیان و ا. خاکباز، مترجم). تهران: نشر طرح نو.

13. کاویانی‌راد، م. (1385). تأثیر جهانی‌شدن بر علایق ملّی. رسالة دکتری منتشرنشدة جامعه‌شناسی. دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

14. گیدنز، آ. (1380). جامعه‌شناسی. (م. صبوری، مترجم). تهران: نشر نی.

15. گیدنز، آ. (1384). چشم‌انداز‌های جهانی. (ح. جلایی‌پور، مترجم). تهران :طرح نو.

16. گیدنز، آ. (1387). تجدّد و تشخّص. (ن. موفقیان، مترجم). تهران: نشر نی.

17. مقصودی، م. (1379). فرهنگ، ارتباطات و تحوّلات قومی. مطالعات ملّی. (6)، 196-171.

18. مک‌کوایل، د. (1388). درآمدی بر نظریة ارتباطات جمعی. (پ. اجلالی، مترجم). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

19. نش، ک. (1388). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر. (م.ت. دلفروز، مترجم). تهران: کویر.

20. ویندال، س.؛ ‌سیگنایتزر، ب. و اولسون، ج. (1387). کاربرد نظریّه‌های ارتباطات. (ع. دهقان، مترجم). تهران: جامعه‌شناسان.

21. هال، ا. (1383). بومی و جهانی، جهانی‌شدن و قومیّت. (ب. برکت، مترجم)، ارغنون. (24)، 262-239.

22. هرمز، م. (1380). مقدّمه‌ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی. تهران: انتشارات فاران.

23. Carmen, G. (1998). Ethnic identity and adolescence. California: San Diego State University.

24. Castells, M. (1997). The power of identity. Oxford: Blackwell.

25. Chatterjee, A. (2004). Globalization, identity, and television network: Community mediation and global responses in mulicultural India. Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited.

26. Mendieta, E. (2007). Global fragments: Globalizations, Latinamericanisms, and critical 18. Theory, Albany: State University of New York Press.

27. Morgan, M. (1995). The critical contribution of George Gerbner. Colorado: Westview Press.

28. Phinney, J. S. (2007). Conceptualization and measurement of ethnic identity: Current status and future directions. Journal of Counseling Psychology, 54(3), 271- 281.

29. Romano, D. (2006). The Kurdish nationalist movement: Opportunity, mobilization and identity. Cambridge: Cambridge University Press.