پالئوسلها و بوکسیتها در البرز شرقی و رهیافتهایی برای دیرینه اقلیم دونین ـ پرمین

رخساره‌های رسوبی

مقاله 6، دوره 6، شماره 2، اسفند 1392، صفحه 228-243   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v6i2.17429

نویسندگان

غلامحسین شمعانیان؛ مریم کیااشکوریان

دانشگاه گلستان

چکیده

پهنه البرز شرقی حاوی پالئوسلها و بوکسیتهایی است که علاوه بر رویدادهای گسترده زمین شناسی حکایت از تغییرات دیرینه اقلیمی در این پهنه از ایران دارد. منطقه خوش ییلاق در50 کیلومتری جنوب شرق آزاد شهر قرار دارد. توالی چینه شناسی این منطقه حاوی پالئوسلهای کالکریتی در ماسه سنگهای دونین سازند پادها و یک افق بوکسیتی کارستی در بین سنگ آهکهای پرمین و سنگ آهکهای دولومیتی تریاس است. شواهد بافتی و کانی شناسی بیانگر تشکیل پالئوسلها در اقلیم خشک تا نیمه خشک و تشکیل بوکسیتها در اقلیم گرم و مرطوب است. همچنین گستره شاخصهای هوازدگی، افزایش هوازدگی شیمیایی از پالئوسلهای دونین به سمت بوکسیتهای پرموتریاس را نشان می‌دهد. داده‌های زمین‌شیمیایی همراه با شواهد زمین‌شناسی پیشنهاد کننده بازالتهای سازند سلطان میدان به عنوان سنگ مادر پالئوسلها و بوکسیتهای مورد مطالعه است. تلفیق داده‌های بافتی، کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی شاهدی بر پایین بودن دما، کمبود میزان بارش و هوازدگی ضعیف شیمیایی در طول تشکیل پالئوسلهاست. برعکس، بالا بودن دما و میزان بالای بارش باعث پیشرفت هوازدگی شیمیایی در زمان تشکیل بوکسیتها شده است. پالئوسلهای دونین سازند پادها و بوکسیتهای پرموتریاس منطقه مورد مطالعه نشانه‌های خوبی برای تشخیص شرایط دیرینه اقلیم هستند.

کلیدواژه‌ها

دونین؛ پرموتریاس؛ پالئوسل؛ بوکسیت؛ دیرینه اقلیم