واکاوی نظریة محقق خراسانی در افزودن مقدمۀ چهارم به مقدمات حکمت

فقه و اصول

مقاله 1، دوره 44، شماره 1 - شماره پیاپی 88، خرداد 1391، صفحه 39-52   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.12917

نویسنده

محمدرضا علمی^*

استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مشهور اصولیان بر این باورند که مقدّمات حکمت، متشکّل از سه مقدمه است: 1. امکان اطلاق و تقیید؛ 2. عدم نصب قرینه؛ 3. در مقام بیان بودن گوینده. اما محقق خراسانی مقدمة چهارمی را نیز افزوده است: نبودن قدر متیقن در مقام تخاطب. برخی اصولیان متأخّر مانند محقق نایینی و شاگردان مکتب ایشان، با این افزایش مخالفت کرده و آن را مردود دانسته‌اند؛ هر چند بزرگانی همانند محقق عراقی و محقق اصفهانی نیز از آن حمایت کرده‌اند.
این مقاله، دیدگاه و ادلة موافقان و نیز نظرگاه و دلایل مخالفان را در ترازوی بررسی و سنجش قرار داده و پس از ردّ نظر موافقان، قوّت و استحکام ادلة مخالفان را به اثبات رسانده است.

کلیدواژه‌ها

مقدمات حکمت؛ اطلاق؛ تقیید؛ قدر متیقن در مقام تخاطب؛ سیرة عقلا

مراجع

آخوندخراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصـول، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران، بی­تا.

اصفهانی، محمدحسین، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، مؤسسة آل­البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، قم، چاپ اول، 1414ق.

بجنوردی، میرزاحسن، منتهی الاصول، مؤسسة مطبعة العـروج، الطبعـة الاولی، بی­جا، بهار 1379/ربیع­الاول1421م.

حرعاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، مؤسسة آل ­البیت علیه السلام لاحیاء التراث، چاپ مهر، قم، 1409 ق.

حکیم، محمدسعید، المحکم فی اصول الفقه، مؤسسة المنار، الطبعة الثانیة، بی­جا، 1418 ﻫ./1997م.

خرازی، محمدباقر، تقریرات خطی(ضیاءالدین عراقی)، تحریر،1353 ق.

خمینی، روح الله، مناهج الوصول الی علم الاصول، تحقیق و نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چاپخانه مؤسسه عروج، قم، 1414 ق.

خویی، ابوالقاسم، مصباح الاصول، تقریر: محمد سرور بهسودی، چاپ کتابخانه داوری، بی­جا، بی­تا.

طوسی، محمدبن حسن (شیخ طوسی)، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، تحقیق و تعلیق از سیدحسن الموسوی الخرسان، دارالکتب الاسلامیة(النجف الاشرف)، مطبعة النعمان، نجف، چاپ دوم، 1378 ق.

کلینی، محمدبن یعقوب، فروع الکافی، تحقیق شیخ محمد جواد المغنیه، دارالاضواء، بیروت، 1413 ق.

مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، نشر دانش اسلامی، بی­جا، 1405ق.

نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، تقریر: ابوالقاسم خویی، مکتبة البوذرجمهری(المصطفوی)، تهران، چاپ دوم، 1367 ق.

هاشمی، سیدمحمود، بحوث فی علم الاصول، (مباحث الدلیل اللفظی)، المجمع العلمی للشهید الصدر(قده)، چاپ اول، بی­جا، رمضان1405 ق.