تحلیل فرآیند معناسازی در ترجمه و نظام ارزشی گفتمان از منظر خرده معناهای اجتماعی- فرهنگی و ذاتی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 2، دوره 48، شماره 2، تیر 1394، صفحه 27-48   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v48i2.52645

نویسندگان

حمید رضا شعیری؛ بابک اشتری^*

گروه زبان فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

ترجمه، فرآیندی فعال است که در هنگام انتقالِ ساختار و مفاهیم از متن مبدأ به مقصد، ما را با دو نظام معنایی و ارزشی مواجه می‌کند. نظام معنایی به معناهای بسیط و خرده معناها قابل تقسیم است. نظام ارزشی نیز می‌تواند از ارزش‌های ارجاعی تا ارزش‌های انتزاعی گسترده شود. در این پژوهش که بر خرده- معناها و رابطۀآن‌ها با نظام ارزشی در ترجمه تأکید دارد، به تبیین مبانی خرده معناهای ذاتی و اجتماعی- فرهنگی ، بر اساس دیدگاه فرانسوا راستیرمی‌پردازیم و سپس با توجه به مساله بینا فرهنگی،تفاوت‌های فرایند معناسازی در ترجمه را با رویکردی معناشناختی مورد تحلیل قرار می‌دهیم. فرض ما این است که خرده معناهای ذاتی به‌ منزلۀ پاسخی مقدماتی به نیازهای اولیه ترجمه و خرده معناهای اجتماعی- فرهنگی پاسخی به نیازهای اصلی ترجمه محسوب می‌شوند.بااین‌وجود دخالت نظام ارزشی گفتمان می‌تواند فرآیند شکل‌گیری معنا در کنش ترجمه را تحت تأثیر خود قرار داده و مرزهای معنایی را جابجا کند. هدف از این پژوهش، تحلیل جایگاه خرده معناها در فرایند ترجمه و رابطۀ آن با نظام ارزشی گفتمان هنگام کنش ترجمه است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل معناژه ای؛ خرده معنای اجتماعی- فرهنگی و ذاتی؛ نظام ارزشی؛ معناشناسی؛ ترجمه

مراجع

Adam, J. M. (2005). La Linguistique Textuelle: introduction à l'analyse textuelle des discours (ed. deuxème edition). Paris: Armand Colin.

 

Austin, J. L. (1975). How to do things with words. London: Clarendon Press.

 

Baker, M. (2006). Translation and Conflict: A Narrative Account. New York: Routledge.

 

Baylon, C., & Mignot, X. (1995). semantique du langage. Paris: Edition Nathan.

 

Benveniste, E. (1973). Problems of General Linguistics. Miami: University of Miami.

 

Berger, D., & Robrieux, J.-J. (1988). Les figures de style et de rhetorique. Paris: Edition Dunod.

 

Cordonnier, J. L. (2002). Aspects culturels de la traductions: quelques notions cles. Meta, journal des traducteurs , 38-50.

 

Du Bellay, J. (2003). Defense et Illustration de la Langue Française. (F. Goyer, & O. Millet, Éds.) Paris: Champion.

 

Gile, D. (2006). Interdisciplinarite en Traduction. Universite technique de Yildiz (pp. 23-37). Istanbul: Ozturk Kasar.

 

Gouanvic, J.-M. (2006). Au delà de la pensee binaire en traductologie: essquise d'une analyse sociologique des positions traductives. Retrieved November 21, 2015, from Erudit: http://id.erudit.org/iderudit/016662ar

 

Heilbron, J., & Sapiro, G. (2002). Actes de la Recherche en Sciences Sociales. Paris: Le Seuil.

 

Herbulot, F. (2004). La Theorie Interpretative ou Theorie du Sens: Point de Vue d'une Praticienne. Meta , 307-315.

 

Hofstede, G. (1991). Cultures and Organisations. Software of the Mind. London: McGraw-Hill.

 

Holliday, M. (1994). An Introduction to Functional Grammar (2nd Edition ed.). New York: Edward Arnold.

 

Jeuge-Maynart, I. (2010). Encyclopedie Larousse. Consulte le november 10, 2015, sur Larousse: www.larousse.fr/encyclopedie/jeûne

 

Ladmiral, J. R. (1994). Theorème pour la traduction. Paris: Gallimard.

 

Meschonnic, H. (1973). Pour La Poetique II. Paris: Gallimard.

 

Mounin, G. (1994). Les Belles Infidèles. Paris: Presse Universitaire de Lille.

 

Mounin, G. (1964). Les Problèmes Theoriques De La Traduction. Paris: Presse Universitaire de Lille.

 

Munday, G. (2012). Evaluation in Translation: Critical Points of Translator Decision-Making. New York: Routeledge.

 

Pym, A. (2014). Exploring Translation Theories (second ed.). Oxon: Routeledge.

 

Quine, W. V. (1987). Quiddities: An Intermittently Philosophical Dictionary. Cambridge: Harward University Press.

 

Rastier, F. (1987). semantique interpretative. Paris: Presse Universitaire de la France.

 

Rastier, F. (2000). semantique interpretative. Paris: PUF, troisème edition.

 

Ricoeur, P. (2004, 05 25). Culture du Deuil à la Traduction. Le Monde .

 

Sperber, D., & Wilson, D. (1996). Relevance: Communication and Cognition. Oxford: Blackwell Publishing.

 

Sperber, D., & Wilson, D. (1996). Relevance: Communication and Cognition. Oxford: Blackwell Publishing.

 

Tourangeau, R. (1980). Meta, journal des traducteurs. Consulte le November 17, 2015, sur Erudit: http://id.erudit.org/iderudit/004498ar

 

احمدی, م. ر. (1392). آنتوان برمن و نظریه ی ساختار شکنانه؛ معرفی و بررسی قابلیت کاربرد آن در نقد ترجمه. دوفصلنامه ی نقد زبان و ادبیات خارجی , 1-13.

 

اسلامی, آ. (94, آذر 3). مداخله ی مترجم در متن. فصلنامه ی مترجم , ص. 115-128.

 

آل احمد, ج. (1360). سنگی بر گوری. تهران: نیلوفر.

 

چوبک, ص. (1355). انتری که لوتی اش مرده بود. تهران: انتشارات جاویدان.

 

خان جان, ع. (1393, اسفند 12). انواع معنا در ترجمه. فصلنامه ی مترجم , ص. 123- 142.

 

خان جان, ع. (1393, آذر 14). دست آورد مطالعات ترجمه: نقدی بر کتاب کند و کاو در نظریه های ترجمه. فصلنامه ی مترجم , ص. 117-124.

 

دل زنده روی, س. (94). کواین و نظریه ی عدم قطعیت ترجمه. فصلنامه ی مترجم , 15-27.

 

سابیر, ا. (1376). زبان: درآمدی بر مطالعه ی سخن گفتن. (ع. م. حق شناس, مترجم) تهران: سروش.

 

سوسور, ف. د. (1377). دوره ی زبان شناسی عمومی. (ک. صفوی, مترجم) تهران: نشر هرمس.

 

عباسی, غ. (1392). نگاهی به مسائل و مشکلات ترجمه. بازیابی در آذر 7, 1394، از Studies on English as a second language: abbasibe.persianblog.ir

 

محمدی, ا., & کریمیان, ف. (1393). واژه و معنا در تقابل یا در تعامل با یکدیگر در ترجمه. فصلنامه ی مطالعات زبان و ترجمه , 107-120.

 

ملکشاهی, م. (93). پل ریکور. فصلنامه ی مترجم , 15-24.

 

منافی اناری, س., & شاه مرادی, ع. (1394). نظریه ی حرکت جوهری در ترجمه. فصلنامه ی حکمت معاصر , 95-105.

 

مهدی پور, ف. (90). ژان رنه لادمیرال: قضایایی برای رویارویی با مشکلات ترجمه. کتاب ماه ادبیات , 48- 63.