سرمایۀ اجتماعی و هم‌زیستی اجتماعی (مورد مطالعه: دانش آموزان دختر دورۀ پیش‌دانشگاهی شهر تبریز1390)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1395، صفحه 131-148   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i1.25451

نویسندگان

حسین میرزایی^{* 1}؛ توکل آقایاری هیر²؛ خاطره حیدرنژاد³؛ لاله فتحی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه تبریز

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ هم‌زیستی اجتماعی و برخی از عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان دختر دورۀ پیش‌دانشگاهی شهر تبریز در سال تحصیلی 91-1390 می‏باشد. هم‌زیستی محصول زندگی اجتماعی است و کارآیی یک جامعه را به شدت بالا می برد. هم‌زیستی حالتی ذهنی و رفتاری است و شامل به رسمیت شناختن موجودیت گروه دیگر با وجود تفاوت‏هایشان در ابعاد، هدف‏ها، ارزش‏ها، ایدئولوژی‏ها و حوزه‏های دیگر با به رسمیت شناختن و ارزش‌گذاردن به دیگران، شخصیت‌دادن به اعضای گروه دیگر، عدم برتری‌انگاری گروه خود و آمادگی برای همکاری، مراوده و رقابت با دیگران است. متغیرهای مختلفی بر هم زیستی اجتماعی اثر می گذارند و در این پژوهش متغیرهای حمایت اجتماعی، سرمایۀ اجتماعی و روابط خانوادگی متغیرهای مستقل مورد مطالعه هستند. مطالعه از نوع پیمایشی بوده و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته جمع‌آوری شده است. جامعۀ آماری تحقیق، کلیۀ دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه، پیش‌دانشگاهی شهر تبریز (5866 نفر) می‏باشد که از میان آن‌ها یک نمونۀ 360 نفری از طریق فرمول کوکران و به شیوۀ خوشه‏ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد میانگین هم‌زیستی اجتماعی (7/67) بوده که بالاتر از متوسط است. همچنین، رابطۀ متغیر هم‌زیستی اجتماعی با سرمایۀ اجتماعی (305/0)، حمایت اجتماعی (359/0) و رابطۀ خانوادگی (134/0) مستقیم، معنادار و مثبت بوده است؛ اما تفاوت میانگین هم‌زیستی اجتماعی مشاهده‌شدۀ دانش‌آموزان براساس خاستگاه زندگی والدینشان معنادار نبوده است.

کلیدواژه‌ها

هم‌زیستی اجتماعی؛ حمایت اجتماعی؛ سرمایۀ اجتماعی؛ روابط خانوادگی

مراجع

1. آذین، ا و موسوی، م. (1390). بررسی رابطۀ عوامل آموزشگاهی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطۀ شهرستان فریدون شهر. مجلّۀ جامعه‌شناسی کاربردی، 22 (1)، 200-183.

2. انوری، ح. (1382). فرهنگ فشردۀ سخن. تهران: انتشارات سخن.

3. بیرو، آ. (1380). فرهنگ علوم اجتماعی. (ب. ساروخانی، مترجم). تهران: نشر کیهان.

4. تاجبخش، ک. (1384). سرمایۀ اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. تهران: نشر شیراز.

5. تریاندیس، ه. (1383). فرهنگ و رفتار اجتماعی. (ن. فتی، مترجم). تهران: نشر رسانش.

6. چلبی، م. (1375). جامعه‌شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: نشر نی.

7. خدمتگزار خوشدل، م. (1379). بررسی عوامل مؤثر بر عزّت نفس (با تأکید بر حمایت اجتماعی) مطالعۀ موردی دانشجویان کارشناسی روزانۀ دانشگاه تبریز. پایان‌نامۀ منتشر‌نشدۀ کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه تبریز. تبریز، ایران.

8. خوش کنش، ا.، اسدی، م.، شیرعلی پور، ا. و کشاورز افشار، ح. (1389). نقش نیازهای بنیادین و حمایت اجتماعی در سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مقطع متوسطه. فصل‌نامۀ روان‌شناسی کاربردی. 4 ،(1)، 94-82.

9. رستگاران، م. (1372). بررسی تأثیر چگونگی روابط والدین بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پایۀ سوّم مدارس دخترانۀ شهر همدان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی. دانشگاه تربیت معلم تهران. تهران، ایران.

10. ساروخانی، ب. (1375). درآمدی بر دایره‌المعارف علوم اجتماعی. جلد دوم. تهران: انتشارات کیهان.

11. شارع پور، م. (1389). جامعه‌شناسی آموزش‌و‌پرورش. تهران: سمت.

12. شارع پور، م.، آزاد ارمکی، ت و عسکری، ع. (1388). بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با مدارا در بین دانشجویان دانشکده‏های علوم اجتماعی دانشگاه‌های تهران و طباطبایی. مجلّۀ جامعه‌شناسی ایران، 10 (1). 98-64

13. صادقی، ف. (1389). بررسی رابطۀ هوش هیجانی با سازگاری، اضطراب و افسردگی دختران نوجوان مشکین شهر. پایان‌نامۀ منشرنشدۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد تبریز. تبریز، ایران.

14. علی پور، ا. (1385). ارتباط حمایت اجتماعی با شاخص‏های ایمنی بدن در افراد سالم: بررسی مدل تأثیر لکی. فصل‌نامۀ روا‌ن‌پزشکی، روان‌شناسی بالینی و بهداشت روان، 12 (2) 140-134.

15. علی پور، ف.، سجادی، ح.، ستاره فروزان، آ. و بیگلریان، ا. (1388). نقش حمایت‏های اجتماعی در کیفیت زندگی سالمندان. فصل‌نامۀ رفاه اجتماعی. 9 (33)، 165-147.

16. فیلد، ج. (1384). سرمایۀ اجتماعی. (ج. متقی، مترجم). تهران: مؤسسۀ علمی‌پژوهشی تأمین اجتماعی.

17. قرایی مقدم، ا. (1382). انسان‌شناسی فرهنگی. تهران: انتشارات ابجد.

18. قندهاری زاده، ا. و آقا محمدیان شعر باف، ح. ر. (1385). بررسی رابطۀ بین حمایت اجتماعی (خانواده و دوستان) و سلامت روانی نوجوان. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد، ایران.

19. گشتاسبی، پ. (1386). بررسی میزان هم‌زیستی گروه‌های قومی شهرستان گچساران. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد تبریز. تبریز، ایران.

20. گولد، ج. و کولب، و. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. (م. ج. زاهدی، مترجم). تهران: انتشارات مازیار.

21. ممتاز، ف. (1381). انحراف اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

22. Coleman, J. (1994). Social Capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94,95-120

23. Fuents, J., Peralta, F., & Sanchez, M. (2006). Social-personal values and coexistence problems in secondary education. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 4, 171-200. Retrieved from: http:// www. investigacion psicopedagogica. org / revista/ articulos/ 9/ english/ Art_9_118.pdf

24. Ghaith, G. M. (2002). The relationship between cooperative learning, perception of social support, and academic achievement.:The relationship between cooperative learning, perception of social support, and academic achievement. System, 30(3), 263 -273

25. Laura, J. F, Graham, J.R., & Naomi.S. (2007). Social support, self – esteem, and stress as predictors of adjustment to university among first- year under graduates. Journal of College Student Development, 48(3), 256-274.

26. Minow, M. (2002). Education for coexistence. Arizona Law Review, 44(1). Retrieved from: www.emory.edu www.Law.arizona.edu.

27. Saloviita, T., Italinna, M., & leinonen, E. (2003). Explaining the parental stress of fathers and mothers caring for a child with intellectual disability: A double ABCX model. Journal of Intellectual Disability Research, 47, 300-312.

28. White, N., & Hastings, R.P. (2004). Social and professional support for parents of adolescents with severe intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 17, 181- 190.