بررسی سیر اربعین‌نگاری

علوم قرآن و حدیث

مقاله 1، دوره 44، شماره 2، بهمن 1391   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v44i2.14526

نویسنده

مصطفی احمدزاده^*

چکیده

محدثان بر اساس حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که فرمودند: «مَن حَفِظَ عَلَی اُمَّتِی اَربَعِینَ حَدیثاً مِمّا یَحتَاجُونَ اِلَیهِ فِی امرِ دینِهِم، بَعَثَهُ اللهُ عزّ و جلّ یَومَ القِیامَةِ فَقِیهاً عَالِماً» ، به تدوین مجموعه‌هایی دست یازیدند که با عنوان «الاربعون حدیثا» یا «چهل حدیث» مشهور شد. از قرن دوم تا عصر حاضر هزاران کتاب در این حوزه به رشتۀ تحریر درآمده است. گزارش، دسته‌بندی و تحلیل و بررسی سیر فراز و فرود این اجزاء حدیثی در سده‌های گوناگون تاریخ حدیث از چشم انداز جریان‌شناسی تاریخی- حدیثی مد نظر قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در سده‌های نخستین، عمل به ظاهر روایت در بعد فردی اهمیت یافته و در سده‌های بعدی، با گسترش دامنۀ این گونه کتاب‌ها هم به لحاظ قالب و زبان و گونه و هم به لحاظ محتوا و موضوع در ابعاد اجتماعی و اعتقادی، محدثان، کانون توجه خود را به تحقق بخشیدن به اهداف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از ذکر این روایت، معطوف ساخته‌اند؛ که این تغییر رویکرد در اربعین نگاری، برکات دو چندانی را در راستای ارتقاء سطح معارف حدیثی جامعه به ارمغان آورده است.

کلیدواژه‌ها

تاریخ حدیث؛ اربعین‌نگاری؛ حدیث اربعین؛ تاریخ اربعین‌نگاری؛ جریان شناسی حدیث؛ کتابشناسی حدیث