مدل یابی ساختاری تأثیر تجربة زیست محیطی و نگرش زیست محیطی بر رفتار زیست‌محیطی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 5، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1395، صفحه 171-196   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i1.50995

نویسندگان

محمد عباس زاده؛ لیلا علوی^* ؛ حسین بنی فاطمه؛ محمدباقر علیزاده اقدم

دانشگاه تبریز

چکیده

بررسی نوع رفتار زیست محیطی و عوامل مؤثر بر آن از مهم ترین موضوع های جامعه شناسی محیط زیست است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نحوة تأثیرگذاری تجربة زیست محیطی و نگرش زیست محیطی بر رفتار زیست محیطی آن ها انجام شده است. روش پژوهش، پیمایش بوده و نمونة مورد بررسی از شهروندان شهر تبریز در بازة سنّی 15 تا 75 سال است و به شیوة نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار مورد استفادة پژوهش پرسش نامه است. اعتبار ابزار با تکنیک تحلیل عاملی و محاسبة KMO و پایایی آن با محاسبة آلفای کرونباخ بررسی شده است. یافته ها حاکی از آن است که تجربة زیست محیطی شهروندان تبریزی 83/50 درصد مقیاس تعریف شده است. میانگین درصدی نمرات رفتار زیست محیطی برابر با 5/74 بوده که کمتر از میانگین درصدی نگرش زیست محیطی با مقدار 83/75 است. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد که متغیر نگرش زیست محیطی با ضریب 39/0 بر رفتار زیست محیطی تأثیر داشته و متغیر تجربة زیست محیطی نیز با ضریب مسیر 13/0 بر رفتار زیست-محیطی مؤثر است. متغیر تجربة زیست محیطی نیز با ضریب مسیر 3/0 بر نگرش زیست محیطی تأثیر می گذارد؛ بنابراین، تجربة زیست محیطی با تأثیر بر نگرش زیست محیطی، به طور غیرمستقیم بر رفتار زیست محیطی با مقدار 117/0 مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

رفتار مسؤولانة زیست محیطی؛ نگرش مسؤولانة زیست محیطی؛ تجربة زیست محیطی؛ مدل سازی معادلات ساختاری؛ تبریز

مراجع

1. بدری گرگری، ر.، عباسزاده، م.، نصیری، ف.، حسینی اصل، م. و علیزاده اقدم، ف. (1390). بررسی تحلیل عاملی تأییدی و هم‌سانی درونی مقیاس ارتباط با طبیعت و پیوستگی با طبیعت در دانشجویان (مقیاس درحوزة جامعه-شناسی و روان‌شناسی محیط زیست). فصل‌نامة جامعه‌شناسی کاربردی، 22 (4)، پیاپی 44، صص 34-19.

2. صادقی، س. ک.، خوش اخلاق، ر.، عمادزاده، م. ، دلالی اصفهانی، ر. و نفر، م. (1387). تأثیر آلودگی هوا بر ارزش مسکن. مطالعه موردی : کلانشهر تبریز، فصل‌نامة پژوهش‌های اقتصادی ایران، 12 (37)، 192-171.

3. صالحی، ص.، امام قلی، ل. (1391). بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر رفتارهای زیست‌محیطی (مطالعة موردی: استان کردستان). مجلة جامعه‌شناسی ایران، 13 (4)، 115-90.

4. ضیاءپور، آ.، کیانی پور، ن. و نیکبخت، م. (1391). تحلیل جامعه‌شناختی محیط زیست و رفتار افراد نسبت به آن در مناطق روستایی و شهری استان کرمانشاه. مجلة علمی- ترویجی آموزش محیط زیست و توسعة پایدار، 1 (2)، 67-55.

5. کفاشی، م. (1393). مدل معادلات ساختاری مؤلفه‌های سبک زندگی مؤثر بر هویّت اجتماعی. مجلة مطالعات توسعة اجتماعی ایران، 6 (3)، 120-105.

6. مرکز آمار ایران. (1390). سرشماری نفوس و مسکن سال 1390. بازیابی در مورخ 5 خرداد ماه 1394 از: https://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=1160

7. هنرور، ح. (1390). بررسی رابطة نگرش به محیط زیست با رفتارهای مسؤولانه در قبال آن. پایان‌نامه منتشرنشدة کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، ایران.

8. یزدخواستی، ب.، حاجیلو، ف. و علیزاده اقدم، م. پ. (1392). بررسی رابطة سواد بوم شناختی با ردّپای بوم-شناختی(مورد مطالعه: شهروندان تبریز). مطالعات جامعه شناختی شهری، 3 (7)، 104-77.

9. Barr, S. (2003). Strategies for sustainability: Citizens and responsible environmental behavior. Area, 35(3), 227-240.

10. Barr, S. (2004). Are we all environmentalists now? Rhetoric and reality in environmental action. Geoforum, 35(2), 231–249.

11. Barry, J. (2007). Environment and social theory (2nd ed.). London and New York: Routledge.

12. Blake, J. (1999). Overcoming the 'value-action gap' in environmental policy: Tensions between national policy and local experience. Local Environment: The International Journal of Justice and Sustainability, 4(3), 257–278.

13. Davis, J. L., Green, J. D., & Reed, A. (2009). Interdependence with the environment: Commitment, interconnectedness, and environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 29, 173-180.

14. De Pelsmacker, P. Driesen L., & Rayp, G. (2006). Do consumers care about ethics? Willingness to pay for Fair-Trade Coffee. Journal of Consumer Affairs, 39(2), 363–385.

15. Duerden, M. D., & Witt, P. A. (2010). The impact of direct and indirect experiences on the development of environmental knowledge, attitudes, and behavior. Journal of Environmental Psychology, 30(4), 379-392.

16. Dunlap, R. E., Kent, D. V. L., Mertig, G. A., & Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the New Environmental Paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56(3), 425-442.

17. Kollmus, A., & Agyeman, A. (2002). Mind the gap: Why do people act environmentally and what are the barriers to pro-environmental behavior? Environmental Education Research, 8(3), 239–260.

18. Laidley, M. T. (2013).The influence of social class and cultural variables on environmental behaviors: Municipal-level evidence from Massachusetts. Journal of Environment and Behavior. Retrieved from http://eab.sagepub.com/content/early/2011/08/10/0013916511416647.

19. Mayer, F. S., & Frantz, C. M. (2004). The connectedness to nature scale: A measure of individuals’ feeling in community with nature. Journal of Environmental Psychology, 24(4), 503-515.

20. Milfont, T. L., & Duckitt, J. (2010). The environmental attitudes inventory: A valid and reliable measure to assess the structure of environmental attitudes. Journal of Environmental Psychology, 30(1), 80-94.

21. Milfont, T. L., Duckitt, J., & Wagner, C. (2010). A Cross-cultural test of the Value–Attitude–Behavior Hierarchy. Journal of Applied Social Psychology, 40, 2791–2813.

22. Milfont, T. L., Duckitt, J., & Wagner, C. (2010). A cross‐cultural test of the value–attitude–behavior hierarchy. Journal of Applied Social Psychology, 40(11), 2791-2813.

23. Rajecki, D. W. (1982). Attitudes, themes and advances. Sunderland: Sinauer Associates Press.

24. Rashid, N. R. N. A., & Mohammad, N. (2012). A discussion of underlying theories explaining the spillover of environmentally friendly behavior phenomenon. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 1061-1072.

25. Ronchi, L. (2006). Fair-trade and market Failures in agricultural commodity markets. World Bank Policy Research Working Paper (No. 4011).

26. Salehi, S. (2008). A study of factors underpinning environmental attitudes and behaviours (Unpublished doctoral dissertation). The University of Leeds, Leeds, England.

27. Sammer, K., & Wüstenhagen, R. (2006). The influence of Eco-Labeling on consumer behavior: Results of a discrete choice analysis for washing machines. Business Strategy and the Environment Special Issue: Sustainability Marketing, 15(2), 185–199.

28. Stern, P. C. (2000). Towards a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of Social Issues, 56(3), 407-424.

29. Thornton, A. (2009). Public attitudes and behaviors towards the environment – tracker survey: A report to the Department for Environment, Food and Rural Affairs. London: Defra.

30. Vermeir, I., & Verbeke, W. (2006). Sustainable food consumption: Exploring the consumer “attitude–behavioral intention” gap. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 19(2), 169-194.

31. Wakefield, S., Elliot, S., Eyles, J., & Cole, D. (2006). Taking environmental action: The role of local composition, context and collective. Journal of Environmental Management, 37,40-53.