تحلیل اولویت‌های منطقه‌ای و دیدگاه های ژئوپلیتیک در شکل دهی به سازمان‌های منطقه‌ای (نمونه موردی: سازمان همکاری شانگهای)

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 2، دوره 1، شماره 1، آبان 1391، صفحه 2-25   

نوع مقاله: مقالات

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jipr.v1391i1.27007

نویسندگان

هادی اعظمی^{* 1}؛ سید هادی زرقانی¹؛ علی اکبر دبیری²

¹استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

²دانش آموخته جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

از آنجایی که منطقه‌گرایی به معنای بذل توجه ویژه به یک منطقه جغرافیایی مشخص است، کشورها برای عضویت و شکل دهی به سازمان‌های منطقه‌ای و تحقق منافع و ایده آل‌هایشان به مناطقی توجه می‌کنند که بیشترین وابستگی اقتصادی، سیاسی- امنیتی و فرهنگی را به آن داشته باشند. در واقع، دولت‌ها سازمان‌های منطقه‌ای را براساس اولویت‌های منطقه‌ای و دیدگاه‌های ژئوپلیتیک خود بر می‌گزینند. در این پژوهش با استفاده از ساختار فضائی نظریه سیستم ژئوپلیتیک جهانی، به بررسی جایگاه کشورهای سازمان همکاری شانگهای و نیز ایران در قلمرو ژئواستراتژیک و مناطق ژئوپلیتیک پرداخته شده و زمینه‌های جغرافیایی و اولویت‌های منطقه‌ای اعضای آن مشخص گردیده است. در نهایت دیدگاه‌های ژئوپلیتیک چین و روسیه به عنوان دو قدرت اصلی این سازمان و ایران به عنوان عضو ناظر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است نشان می‌دهد که بر خلاف روسیه و چین که شکل دهی و عضویت در این سازمان بر اساس اولویت‌های منطقه‌ای و دیدگاه‌های ژئوپلیتیک آن‌ها صورت پذیرفته است، عضویت ایران در این سازمان انطباق چندانی با اولویت منطقه‌ای و هویت ژئوپلیتیک آن ندارد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: منطقه‌گرایی؛ اولویت منطقه‌ای؛ دیدگاه ژئوپلیتیک؛ جمهوری اسلامی ایران؛ سازمان همکاری شانگهای

مراجع

Cantori, L. J. & Spiegel S. (1970). The international politics of regions; A
comparative approach. NJ: Prentice-Hall.
Cohen, S. B. (1994). Geopolitical in the new world era. In Demko, G. J. &
Wood, W. B., Recording the World. USA: West View Press.
Cohen, S. B. (2003). The 2002 annual political geography lecture -
Geopolitical realities and United States foreign policy. Political
Geography, 22, pp. 1-33.
Dikshit, R. D.(1995). Political Geography. New Delhi: Tata McGraw-Hill
Publishing Company limited.
Nationmaster. availale at:
http://www.nationmaster.com/graph/geo_lan_are_sq_km-geography-
land-area-sq-km, (accessed on 2013, Jan 6).
Oldberg, I. (2007). The Shanghai Cooperation: Powerhouse or paper tiger?.
FOI- Swedish Defence Research Agency, Defence Analysis SE-164,
Stockholm.
World Bank (2013). Stocks traded, total value (% of GDP). availale at:
http://data.worldbank.org/indicator/CM.MKT.TRAD.GD.ZS/countries/1
W?display=map, (accessed on 2013, Jan 2).
World Bank, World Development Indicators database (2012, December 21).
available at: http://databank.worldbank.org/databank/download/GDP.pdf,
(accessed on 2013, Jan 2).
Yalem, J. R. (1965). Regionalism and world order. Washington: Public Affair
Press.