بررسی و تببین تحرک اجتماعی میان‌نسلی با تأکید بر سرمایۀ فرهنگی عینیت‌یافتۀ بوردیو (مورد مطالعه: شهروندان 30 تا 54 سالۀ شهر گرگان)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 8، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 27، شهریور 1395، صفحه 197-216   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i1.52711

نویسندگان

زهرا غفاری^{* 1}؛ منصور حقیقتیان²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، اصفهان

²دانشگاه آزاداسلامی واحد دهاقان، اصفهان

چکیده

هدف این مقاله، بررسی تأثیر سرمایۀ فرهنگی عینیت‌یافته بر تحرک اجتماعی میان‌نسلی در شهر گرگان است. روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش، پیمایشی مبتنی بر روش همبستگی است. ابزار تحقیق، پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته است که برای تعیین اعتبار پرسش‌نامه از تکنیک اعتبار صوری و اعتبار محتوا با استعانت از تکنیک ضریب نسبی روایی محتوا استفاده شد. بعد از طراحی پرسش‌نامه و اجرای پایلوت بین 30 پاسخ‌گو، میزان پایایی سؤالات با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 82/0 محاسبه شد. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ زنان و مردان 30 تا 54 ساله ساکن شهر گرگان که تعداد آن‌ها بر‌اساس سرشماری سال 1390 برابر با 146238 نفر می‌باشد. حجم نمونه بر‌اساس فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد. برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری تصادفی چند‌مرحله‌ای مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بین سرمایۀ فرهنگی عینیت‌یافته با تحرک اجتماعی میان‌نسلی افراد در شهرگرگان، در سطح ضریب اطمینان 95 درصد رابطه وجود ندارد. تفاوت جنسیتی در میزان تحرک اجتماعی وجود دارد که به نفع مردان است. میزان تحرک اجتماعی پاسخ‌گویان، 6/8 درصد دارای تحرک میان‌نسلی نزولی، 24 درصد دارای تحرک میان‌نسلی افقی و 4/67 درصد دارای تحرک میان‌نسلی صعودی بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

سرمایۀ فرهنگی؛ سرمایۀ فرهنگی عینیت‌یافته؛ تحرک اجتماعی میان‌نسلی؛ گرگان

مراجع

1. استونز، ر. (1381). متفکران بزرگ جامعه‌شناسی. (م. میردامادی، مترجم). چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.

2. بوردیو، پ. (1378). ذوق و سرمایۀ فرهنگی. (ل. مصطفوی، مترجم). نامۀ فرهنگ، (30)، 113-106.

3. بوردیو، پ. (1380). نظریۀ کنش. (م. مردی‌ها، مترجم). تهران: انتشارات نقش و نگار.

4. بوردیو، پ. (1391). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی (ح. چاوشیان، مترجم). تهران: انتشارات نشر ثالث.

5. ترنر، ج. و بیگلی، ا. (1370). پیدایش نظریه‌های جامعه‌شناسی. (ع. لهسایی زاده، مترجم). شیراز : انتشارات نوید شیراز.

6. درگاه ملی آمار ایران – سالنامه آماری کشور 1390// amar.sci.org.ir :ptth

7. زارع، ب. و لطفی، م. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تحرک اجتماعی بین نسلی شهر کرمانشاه. مجلّۀ مسائل اجتماعی ایران، 4 (1)، 139-113.

8. قائمی زاده، م. س. (1381). تحرک اجتماعی و ساخت طبقاتی در همدان. مجلّۀ جامعه‌شناسی ایران، 4 (4)، 100-76.

9. قائمی زاده، م. س. (1386). جامعه‌شناسی قشربندی و تحرک اجتماعی. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

10. کاظمی پور، ش. (1378). الگویی در تعیین پایگاه اجتماعی- اقتصادی افراد و سنجش تحرک اجتماعی با تکیه بر مطالعۀ موردی شهر تهران. نامۀ علوم اجتماعی، 14 (14)، 172-139.

11. گیدنز، ا. (۱۳۷۷). جامعه‌شناسی. (م. صبوری، مترجم). تهران: نشرنی.

12. ملک، ح. (1388). جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی. چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

13. Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgment of taste (R. Nice, Trans.). New York, NY: Harvard University Press.

14. Bourdieu, P. (1996). The state nobility (L. Clough, Trans.). Oxford: Polity Press.

15. Breen, R. (2004). Social mobility in Europe. Oxford: Oxford University Press.

16. Coleman, J. S. (1986). Social theory, social research, and a theory of action. American Journal of Sociology, 91, 1309-1333.

17. Goldthorpe, J. H. (2000). On sociology: Numbers, narratives, and the integration of research and theory. Oxford: Oxford University Press.

18. Matras, J. (1984). Social inequality, stratification, and mobility. New Jersey, NJ: Prentice-Hall.

19. Payne, G., & Roberts, J. (2002). Opening and closing the gates: Recent developments in male social mobility in Britain. Sociological Research Online, 6(4). Retrieved from http://www.socresonline.org.uk/6/4/payne

20. Pinto, L. (1996). The theory of fields and the sociology of literature: Reflections on the work of Pierre Bourdieu. International Journal of Contemporary Sociology, 33, 171-186.

21. Sorokin, P. A. (1957). Social and cultural mobility. New York, NY: Free Press.