تحلیل صوری و معنایی فرایند تکرار کامل در زبان فارسی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 8، شماره 14، آذر 1395، صفحه 1-23   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v8i14.57587

نویسندگان

محمد دبیرمقدم¹؛ سیما ملکی^{* 2}

¹دانشگاه علامه طباطبایی

²علامه طباطبایی

چکیده

تکرار پدیده ای زبانی است که در دو نوع کامل و ناقص از سوی زبان شناسان بررسی شده است. این پژوهش، به تحلیل صوری و معنایی فرایند تکرار کامل در زبان فارسی می‌پردازد. در این راستا، از دیدگاه های مطرح در این فرایند به ویژه اینکلاس و زول (2005) و ریگر (1998) بهره برده ام. تکرار کامل، از حیث صوری، به دو نوع ناافزوده و افزوده (میانی و پایانی) دسته بندی شده است. و از حیث معنایی، مفاهیمی که در ساخت‌های تکراری حاصل می شوند، مدّنظر است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که در برخی واژه های مکرر، معنایی اصطلاحی/ مجازی ایجاد می شود که کاملاً متفاوت با معنای عناصر تکرارشونده و مغایر با دیدگاه اینکلاس و زول است. از حیث ویژگی های معنایی، مفهوم کثرت از بسامد بالایی برخوردار است. بررسی الگو ها به لحاظ ساختار و معنا نشان می دهد که نحوة ترکیب در الگو ها موجب تغییر صورت و معنا در این فرایند می شود.

کلیدواژه‌ها

تکرار کامل؛ ترکیب؛ ناافزوده؛ معنای اصطلاحی؛ تحلیل صوری تکرار

مراجع

ابوالقاسمی، م. (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

انوری، ح. و احمدی گیوی،ح. (1370). دستور زبان فارسی. تهران. انتشارات فاطمی.

انوری، ح. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران. انتشارات سخن.

خان جان، ع.ر. و علی نژاد، ب.(1389). تحلیلی بر فرایند مضاعف سازی کامل در زبان فارسی بر مبنای نظریة دوگان سازی ساخت واژی. زبان و زبان شناسی- مجلة انجمن زبان شناسی ایران. س ششم. ش اول. بهار و تابستان1389. ص118- 136.

ذاکری، غ.ح.(1381). اتباع ومهملات در زبان فارسی. تهران. مرکز نشر دانشگاهی.

راسخ مهند، م.(1388). بررسی معنایی تکرار در زبان فارسی. مجلة زبان شناسی. س بیست و سوم. ش اول. بهار و تابستان.

شقاقی، و.(1367). فرایند دوگان سازی. پایان نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.

شقاقی، و.(1379). فرایند تکرار در زبان فارسی. مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان شناسی نظری و کاربردی. انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی .ج اول .ص 519-533.

شقاقی، و.(1391). مبانی صرف. سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت ).

شریفی مقدم، آ.(1385). پژوهشی پیرامون تصویر گونگی در واژگان و عناصر صرفی- نحوی زبان فارسی. رسالة دکتری. تهران. دانشگاه علامه طباطبایی.

صفوی، ک.(1380). از زبانشناسی به ادبیات. چ دوم. تهران. پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. ج1.

عماد‌افشار، ح.(1372). دستور و ساختمان زبان فارسی .چ دوم. تهران. انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

کلباسی، ا.(1391). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. چ پنجم. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

گلفام، ا. و محیی الدین قمشه ای، غ.ر.(1391). تصویر گونگی دوگان ساخت ها در زبان فارسی: طبقه-بندی معنایی. فصلنامة پژوهش های زبان و ادبیات تطبیقی. د3. ش1. بهار1391. صص153- 172.

مدرّسی، ف.(1386). از واج تا جمله. چ اول. تهران. نشر چاپار.

مشکور، م.ج. (1349). دستور نامه در صرف و نحو زبان فارسی. (چاپ نهم: 1355). تهران. مؤسسة شرق. صص22و23.

معین، م.(1375). فرهنگ معین. تهران. انتشارات امیر کبیر.

نجفی، ا.(1378). فرهنگ فارسی عامیانه. تهران. انتشارات نیلو فر.

نوبهار، م.(1372). دستور کاربردی زبان فارسی. انتشارات رهنما.

همایون‌فرخ، ر.(1339). دستور جامع زبان فارسی. چ دوم. تهران. انتشارات علمی.

Bauer, L. (1988). Introducing linguistic morphology Edinburgh: Edinburgh university press.

Bloomfield, L. (1931). Language. (A. M. Haghshenas, Trans.). Tehran: Nashre Daneshgahi Publications.

Inkelas, S. & Zoll, C. (2005).Reduplication: Doubling in morphology. Cambridge: Cambridge University Press.

Katamba, F.,& Stonham, J. (2006). Morphology (2ⁿᵈ ed.). NewYork: Palgrave Macmillan.

Kouwenberg, S. (2003). Twice as meaningful: Reduplication in pidgins, creoles and other contact languages. London: Battle bridge publications.

Marantz, A. (1982). Reduplication. Linguistic Inquiry,13,483-545.

Moravcsik, E. (1978). Reduplicative Constructions. InJ. H. Greenberg (Ed.), Universals of Human Language (Vol. 3): Word Structure. (pp. 297-334). Stanford: Stanford University Press.

Regier, T. (1998) Reduplication and the arbitrariness of the sign In Proceedings of the Twentieth Annual Conference of the Cognitive Society.M.Gernsbacher and s. Derry (eds.), Lawrence Erlbaum Associates, Marhway, NJ, pp. 887-892.

Russell, K. (1997).Optimality theory and morphology. In D. Archangeli & D. T.Langerdoen (Eds.), Optimality theory: An overview (pp. 102-133).Oxford: Blackwell.

Spencer, A. (1991).Morphological theory: An introduction to word structure in generative grammar. Oxford: Blackwell.

Trask, R. L. (1997). A student's dictionary of language and linguistics. London: Arnold.