زیبایی شناسی فلسفی و تحلیل نظریه «اصالت زیبایی» در حکمت مطهّر

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 5، دوره 42، شماره 1، خرداد 1389   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v42i1.11242

نویسندگان

مهدی گنجور^* ؛ سید مهدی امامی جمعه

چکیده

تأمل در زیبایی و جمال، همچون دیگر مقوله های فلسفه و علوم انسانی، بیش از دو هزار سال قدمـت دارد، چنان که یونانیان باستان، آن گونه که از رسالات هیپاس بزرگ افلاطون و بوطیقای ارسطو برمی آید، سهم عمده ای در تکوین آن داشته اند. البته اطلاق لفظ زیبایی شناسی به این نوشته ها، خالی از تسامح نیست. اما نمی توان آثار و تأملات متفکران بشر را در مقولة زیبایی، انکار کرد و دیدگاه ها و نظریه های متنوع و ژرف ایشان را نادیده گرفت.
در این نوشتار، سعی بر این است که از جنبه های گوناگون به بررسی این مقوله پرداخته شود . برای این منظور، ابتدا با رویکردی فلسفی– عرفانی به تعریف و تبیین زیبایی و تلازم معرفتی آن با عشق پرداخته شده و در پی آن مکتب « اصالت زیبایی» مورد تحلیل قرار گرفته است. دیدگاه حکمت متعالیة صدرایی پیرامون نقش زیبایی در عشق آفرینی، مسأله ای دیگر است که در این نوشتار مورد پژوهش واقع می شود. زیبایی شناسی در پرتو عقل، که بیانگر موضوعیت و مرجعیت عقل در مقولة زیبایی شناسی اخلاقی و فلسفی است، یکی از موضوعات محوری بحث حاضر به حساب می آید. این پژوهش، در نهایت، مدعی نقش زیبایی در ایجاد محبّت و آفرینش عشق با رویکردی تجربی – عرفانی شد و با استناد به برخی آراء و نظریه ها به اثبات این ادّعا پرداخته است .
کلید واژه ها: زیبایی، علم الجمال(زیبایی شناسی)، اصالت زیبایی، حکمت مطّهر، عقل، عشق، التذاذ.