زیست چینه نگاری سازند آب ‌تلخ بر اساس نانوفسیلهای آهکی در شرق حوضه کپه‌داغ برش چینه‌شناسی پادها (جنوب شرق مشهد)

رخساره‌های رسوبی

مقاله 3، دوره 7، شماره 1، شهریور 1393، صفحه 65-82   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v7i1.18226

نویسندگان

فریبا فروغی^{* 1}؛ انوشیروان لطفعلی کنی²؛ محمد وحیدی نیا³

¹مدیریت اکتشاف نفت

²دانشگاه شهید بهشتی

³دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

حوضه رسوبی کپه‌داغ در شمال و شمال ‌شرق ایران واقع شده و شامل توالیهای دریایی ژوراسیک تا نئوژن می‌باشد. سازند آب‌تلخ یکی از واحدهای سنگی کرتاسه در این حوضه است که بیشترین ضخامت را در شرق این حوضه به خود اختصاص داده است. سنگ شناسی این سازند شامل مارنهای خاکستری تا سبز و آبی و مارنهای سیلتی بوده که به صورت هم‌شیب و پیوسته بر روی آخرین واحد سنگ آهک گل‌سفیدی به رنگ سفید تا نخودی سازند آب دراز قرار گرفته و خود توسط ماسه سنگها، مارنها و سنگ آهکهای زرد تا خاکستری رنگ سازند نیزار، به صورت هم‌شیب پوشیده می‌شوند. این سازند از لحاظ نانوفسیلهای آهکی دارای فراوانی و غنای بسیار زیاد بوده و حاوی جامعه فسیلی قلمرو تتیس می‌باشد. برای مطالعه نانوفسیلها، تعداد 268 نمونه از توالیهای رسوبی سازندهای آب دراز، آب تلخ و نیزار در برش پادها برداشت شده است. ضخامت سازند آب تلخ در این برش 5/974 متر اندازه گیری شده است. در این مطالعات، 114 گونه نانوفسیلی از 49 جنس و 17 خانواده شناسایی شده است. برای زیست چینه نگاری برش پادها از الگوی تصحیح شده Sissingh (1977) توسط Perch-Nielsen (1985) و الگوی Burnett (1998) استفاده شده است. بیوزونهای نانوفسیلی سازند آب‌تلخ، به ترتیب از قاعده تا رأس شامل بخشی از CC19، CC20، CC21، CC22 و احتمالاً بخشی از CC23a، از الگوی تصحیح شده Sissingh (1977) و بخشی از زیرزون UC14dTP و زیرزونهای UC15bTP، UC15cTP، UC15dTP و احتمالاً بخشی از بیوزون UC16 از الگوی Burnett (1998) می‌باشند. بدین ترتیب برای سازند آب‌تلخ در برش چینه‌شناسی پادها، سن انتهای کامپانین پیشین تا انتهایی ترین بخش کامپانین پسین پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

پادها؛ سازند آب‌تلخ؛ کپه‌داغ؛ زیست چینه نگاری؛ کامپانین؛ کرتاسه

مراجع

احمدی، م.، 1389. لیتوستراتیگرافی و بیواستراتیگرافی سازند آب تلخ بر اساس روزن داران، در برش چینه شناسی پادها

(جنوب شرق مشهد). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 210ص.

افشارحرب، ع.، 1373. زمین شناسی ایران: زمین شناسی کپه داغ. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 275 ص.

جنتی، م.، 1379. بیواستراتیگرافی سازند آب تلخ بر اساس نانوفسیلهای آهکی در مقطع تیپ (گردنه مزدوران). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 130ص.

خدادادی، ل.، 1382. بیواستراتیگرافی و پالئواکولوژی بخش فوقانی سازند آب تلخ بر اساس نانوفسیلهای آهکی (جاده مشهد ـ کلات)، برش حمام قلعه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 170ص.

صالحی، ف.، 1380. بیواستراتیگرافی نانوفسیلهای آهکی سازند گورپی در برش الگو. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 175ص.

فرهاد، ف.، کنی، ا.، صالحی، ف.، 1389. نانواستراتیگرافی و پالئواکولوژی سازند سورگاه در میدان گازی تنگ بیجار (چاه شماره 10) و تطابق آن با برش نمونه. فصلنامه زمین شناسی کاربردی، دانشگاه آزاد واحد زاهدان، 6 (3): 209-216ص.

نطقی مقدم، م.، 1382. بیواستراتیگرافی و پالئواکولوژی بخش فوقانی سازند آب دراز و بخش تحتانی آب تلخ بر اساس نانوفسیلهای آهکی (جاده مشهد ـ کلات)، برش حمام قلعه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 145ص.

نیازی، م.، 1390. لیتوستراتیگرافی و بیواسترتیگرافی سازند آب تلخ بر اساس فرامینیفرها در شرق کلات (برش قره سو).

پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 150ص.

وحیدی نیا، م.، 1386. بررسی میکروبیواستراتیگرافی رسوبات سنونین در محدوده شرق کپه داغ. رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 360ص.

هادوی، ف.، 1381. نانوفسیلهای آهکی ایران: کپه داغ، ایران مرکزی، مکران. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 320ص.

Afshar-Harb, A., 1983. Geological map of Sarakhs, 1:250,000 scale (one sheet). Exploration and Production, NIOC, Tehran, Iran.

Baraboshkin, E.Y., Alekseev, A.S., & Kopaevich, L.F., 2003. Cretaceous palaeogeography of the North-Eastern Peri-Tethys. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 196: 177-208.

Berberian, M., & King, G.C.P., 1981. Toward a palaeogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 18: 210-265.

Boulila, S., Galbrun, B., Miller, G.K., Pekar, S.F., Browning, J.V., Laskar, J., & Wright, J.D., 2011. On the origin of Cenozoic and Mesozoic “third-order” eustatic sequences. Earth-Science Reviews, 109: 94–112.

Bown, P.R., 1998. Calcareous Nannofossil Biostratigraphy. British Micropaleontology Society Publication Series. Chapman and Hall, London, 328 p.

Burnett, J.A., 1998. Upper Cretaceous. In: Bown, P.R., (ed.), Calcareous Nannofossil Biostratigraphy. Chapman and Hall, Cambridge, pp. 132–199.

Catanzariti, R., & Perilli, N., 2011. Chronostratigraphic framework of the external Ligurian units (Late Cretaceous, Nothern Apennians, Italy) based on calcareous nannofossils. Ofioliti, 36 (1): 37-57.

Cepek, P., & Hay, W.W., 1969. Calcareous nannoplankton and biostratigraphic subdivision of the Upper Cretaceous. Transactions of the Gulf Coast Association of Geological Societies, 19: 323-336.

Davodzadeh, M., & Schmidt, K., 1982. Zur Trias des Iran. Geol. Rundschau, 71: 21-39.

Frostick, L.E., & Steel, R.J., 1993. Sedimentation in divergent platemargin basins. In: Forstick, L.E. & Steel, R.J. (eds.), Tectonic controls and signatures in sedimentary successions. International Association of Sedimentologists, Special Publication Blackwell Scientific Publications, Oxford. 20: 111-128.

Gardin, S., Odin, G.S., Bonnermaison, M., Melinte, M., Monechi, S., & Von Salis, K., 2001. Results of the cooperative study on the calcareous nannofossils across the Campanian-Maastrichtian boundary at Tercis les Bains (Landes, France). In: Odin, G.S., (ed.), The Campanian-Maastrichtian stage Boundary. Elsevier Science, pp. 293-309.

Gardin, S., Galbrun, B., Thibault, N., Coccioni, R., Premoli Silva, I., 2012. Bio-magnetochronology for the upper Campanian-Maastrichtian from the Gubbio area, Italy: new results from the Contessa Highway and Bottaccione sections. Newsletters on Stratigraphy, 45 (1): 75-103.

Gradstein, F.M., Ogg, J.G., Smith, A.J., A.G., Agterberg, F.P., Bleeker, W., Cooper, R.A., Davydov, V., Gibbard, P., Hinnov, L., House, M.R., Lourens, L., Luterbacher, H-P., McArthur, J., Melchin, M.J., Robb, L.J., Shergold, J., Villeneuve, M., Wardlaw, B.R., Ali, J., Brinkhuis, H., Hilgen, F.J., Hooker, J., Howarth, R.J., Knoll, A.H., Laskar, J., Monechi, S., Powell, J., Plumb, K.A., Raffi, I., Röhl, U., Sanfilippo, A., Schmitz, B., Shackleton, N.J., Shields, G.A., Strauss, H., Van Dam, J., Veizer, J., van Kolfschoten, Th. and Wilson, D., 2006. Updated Geological time scale, 2004. Cambridge University Press, Version 1: 620 p.

Glennie, K.W., 2000. Cretaceous tectonic evolution of Arabia eastern plate margin: a tale of two oceans, in Middle East models of Jurassic/Cretaceous carbonate Systems. SEPM Special Publication, 69: 9-20.

Hadavi, F., & Khodadadi, L., 2002. Calcareous nannoplankton Campanian-Maastrichtian of Iran. 9th INA Conference. Poster.

Hadavi, F., & Notghi Moghaddam, M., 2010. Calcareous nannofossils from chalky limestone of upper Abderaz Formation and lower part of Abtalkh Formation in the Kopet-Dagh range NE Iran. Arab J., Geosci., 10.1007/s12517-009-0106-5.

Hu, X., Jansa, L., Wang, C., Sarti, M., Bak, K., Wagreich, M., Michalik, J., & Sotak, J., 2005. Upper Cretaceous oceanic red beds (CORBs) in the Tethys: occurrences, lithofacies, age and environments. Cretaceous Reserch, 26: 3-20

Lees, J.A., Bown, P.R., 2005. Upper Cretaceous calcareous nannofossil biostratigraphy, ODP Leg 198 (Shatsky Rise, northwest Pacific Ocean). In: Bralower, T.J., Premoli Silva, I., & Malone, M.J. (eds.), Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results. 198: 1–60.

Manivit, H., 1971a. Nannofossiles calcaires du Cretace´ francais (Aptien– Maestrichtien). Essai de Biozonation appuye´e sur les stratotypes, These doctoral, Universite´ de Paris, 187 pp.

Melinte-Dobrinescu, M.C., 2010. Lithology and biostratigraphy of Upper Cretaceous marine deposits from the Haţeg region (Romania): Palaeoenvironmental implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 293: 283–294.

Odin, G.S., (editor), 2001. The Campanian-Maastrichtian stage boundary: characterisation at Tercis les Bains (France): correlation with Europe and other continents. IUGS Special Publication (monograph) Series, v. 36; Developments in Palaeontology and Stratigraphy Series, v. 19, Elsevier Sciences Publ. Amsterdam, 910 p.

Perch-Nielsen, K., 1979. Calcareous Nannofossils from the Cretaceous between the North Sea and the Mediterranean. In: Wiedmann, J. (ed.), Aspekte der Kreide Europas. IUGS Series, A, 6: 223-272.

Perch-Nielsen, K., 1985. Mesozoic Calcareous Nannofossils. In: Bolli, H.M., Saunders, J.B., & Perch-Nielsen, K., (eds.), Plankton stratigraphy, Cambridge Earth Science Series, Cambridge University Press, pp. 329-426.

Senemari, S., & Azizi, M., 2012. Nannostratigraphy of Gurpi Formation (Cretaceous -Tertiary oundary) in Zagros Basin, Southwestern Iran. World Applied Sciences Journal, 17 (2): 205-210.

Sissingh, W., 1977. Biostratigraphy of Calcareous Nannoplankton. Geologie En Mijnbouw, 56: 37-65.

Stocklin, J., & Setudehnia, A., 1971. Stratigraphic Lexicon of Iran. Geological Survey of Iran, Report 18: 1-376.

Thibault, N., Husson, D., Harlou, R., Gardin, S., Galbrun, B., Huret, E., & Minoletti, F., 2012. Astronomical calibration of upper Campanian–Maastrichtian carbon isotope events and calcareous plankton biostratigraphy in the Indian Ocean (ODP Hole 762C): implication for the age of the Campanian–Maastrichtian boundary. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 337–338: 52–71.

Thierstein, H.R., 1971. Tentative Lower Cretaceous Calcareous Nannoplankton Zonation. Eclogae Geologicae Helveticae, 64: 459-488.

Thierstein, H.R., 1973. Lower Cretaceous calcareous nannoplankton biostratigraphy. Abhandlungen der Geologischen Bundesanstalt, 29: 3-53.

Wagreich, M., Kuchler, T., & Summesberger, H., 2003. Correlation of calcareous nannofossil zones to the local first occurrence of Pachydiscus neubergicus (von Hauer, 1858) (Ammonoidea) in European Upper Cretaceous sections. Netherlands Journal of Geosciences/Geologie en Mijnbouw, 82 (3): 283-288.

Watkins, D.K., 2007. Quantitative analysis of the calcareous nannofossil assemblages from CIROS-1, Victoria Land Basin, Antarctica. J. Nannoplankton Res., 29 (2): 130-137.

Young, J.R., & Bown, P.R., 1997. Cenozoic calcareous nannoplankton classification. Journal of Nannoplankton Research, 19 (1): 36-47.