واکاوی تاریخی و انتظام زمانمند ارزش ها در حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی با استناد به آراء اندیشمندان و اسناد جهانی

تاریخ و فرهنگ

مقاله 2، دوره 49، شماره 1 - شماره پیاپی 98، فروردین 1396، صفحه 9-36   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhc.v49i1.69283

نویسندگان

صمد سامانیان¹؛ مهدی حجت²؛ عادله محتشم^{* 1}

¹دانشگاه هنر

²دانشگاه تهران

چکیده

ارزش از بنیادی ترین پنداره ها در فلسفه حفاظت و مرمت آثار تاریخی بوده، در دوره های زمانی گوناگون با دگرگونی در ارزش های چیره بر جوامع، بنیان های نظری حفاظت و مرمت آثار نیز دستخوش تغییر شده اند. شناخت زمان مند ارزش ها در حفاظت و مرمت آثار و سیر آن در طول تاریخ، بنیان دستیابی به مفهوم "میراث فرهنگی" در ادوار زمانی گوناگون است. در این پژوهش، سیر تاریخی دیدگاه ها درباره ارزش و انتظام انواع آن در حفاظت و مرمت آثار تاریخی در سه بازه زمانی "پیش از سده 18میلادی"، "سده های 18و19میلادی" و "سده های 20و21میلادی" مطالعه شد. هدف، واکاوی گذران تاریخی "دیدگاه اندیشمندان" و "نظرگاه اسناد جهانی" برای شناخت زمان مند و استخراج ارزش های مؤثر در تصمیم گیری های حفاظتی و مرمتی و جداسازی در سه بازه زمانی یاد شده و دستیابی به مفهوم نوین میراث فرهنگی بوده است. این پژوهش با رویکرد تفسیری و روش کیفی و با استناد به داده های موجود و اسنادی انجام شد. بررسی ها نشان داد تا پیش از سده 18میلادی، چهار ارزش مذهبی، کاربردی، هنری، و تاریخی، در تصمیم گیری های حفاظتی و مرمتی کارساز بودند. در سده های 18و19میلادی، با شکل گیری عصر روشنگری و پیامدهای آن، سویه های علمی، آموزشی، فرهنگی، گواه-مندی، احساسی، چشم اندازی، میهنی، و فنی اثر نیز دارای اهمیت شد. در سده های 20و21میلادی، گسترش مفهوم ارزشمندی، و ظهور اندیشه پست مدرنِ ارزش های چندگانه دگرگون شونده، به ارزشمندی تمامی سویه های یک اثر انجامید و افزون بر پیش نهاده شدن ارزش های تازه و بسیار متعدد، تعریف نوینی از میراث فرهنگی بر پایه ارزشمندی بازشناخت هر یک از وجوه هویت انسانی، پیش نهاده شد.

کلیدواژه‌ها

ارزش؛ اثر تاریخی؛ میراث فرهنگی؛ حفاظت؛ مرمت

مراجع

آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، مروارید، تهران، ۱۳۸۴ش.

آیت الله زاده شیرازی، باقر، «حفاظت بناهای تاریخی»، هفت شهر، ش13، سال4،1382، 11-6.

ایلخانی، محمد، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، سمت، تهران، 1382ش.

برندی، چزاره، تئوری مرمت، پیروز حناچی، دانشگاه تهران، تهران، 1388ش.

بمانیان، محمدرضا، فریال احمدی، مبانی طراحی منظر طبیعی در مناطق حفاظت شده، فرهنگ پارس، تهران، 1389ش.

بهشتی، محمد، فرهنگ صبا، صبا، تهران، 1371ش.

جعفری، محمدتقی، زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، مؤسسه‌ تدوین و نشر آثار علامه محمدتقی جعفری، تهران، 1385ش.

حبیبی، محسن، ملیحه مقصودی، مرمت شهری، دانشگاه تهران، تهران، 1388ش.

حجت، مهدی، میراث فرهنگی در ایران: سیاست‌ها برای یک کشور اسلامی، سازمان میراث فرهنگی، تهران،1380ش.

حناچی، پیروز، عباس آذری، سعید محمودکلایه، «مدیریت ارزش‌گذاری در بافت‌های تاریخی»، مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، ش12،1392ش،44-37.

خاتمی، محمود، مدخل فلسفه ارزش، علمی و فرهنگی، تهران، 1395ش.

خراسانی، شرف‌الدین، نخستین فیلسوفان یونان، علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۸۶ش.

داعی الاسلام، سیدمحمدعلی، فرهنگ نظام، دانش، تهران، 1362ش.

دث، ژان ون، الینور اسکاربروگ، «چیستی ارزش»، اصغر افتخاری، قبسات، ش13،1378ش،125-110.

دمپى‏یر، ویلیام سسیل، تاریخ علم، عبدالحسین آذرنگ، سمت، تهران، 1391ش.

دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، چاپخانه مجلس، 1328ش.

رهنورد، زهرا، «زیبایی شناسی مسیحی در قرون وسطی و ارتباط آن با زیبایی شناسی اسلامی»، سخن سمت،ش8، 1381ش.

راسل، برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، کتاب پرواز، تهران، 1373ش.

شرت، ایون، فلسفه علوم اجتماعی قاره‌ای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریه انتقادی از یونان باستان، ترجمه هادی جلیلی، نی، تهران، ۱۳۸۷ش.

صالحی سورمقی، نوید، «اهمیت سنجش ارزش ها در بازآفرینی ارزش مبنا»،سروستان:ش6، 1393ش،32-27.

عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، راه رشد، تهران، 1389ش.

فروغى، محمدعلى، سیر حکمت در اروپا، زوار، تهران، 1344ش.

فیلدن، برنارد، یوکا یوکیلهتو، «ارزش گذاری به منظور حفاظت»، ترجمه بهرام معلمی، هفت شهر، سال چهارم، 13،1382ش-17.

قانونی، محسن، مهدی حسینی، حمید فرهمند‌بروجنی، زیباشناخت مرمت نقاشی، گلدسته، اصفهان،1391ش.

مارکوییس، پیتر، «راهبردهای حفاظت و مرمت با رویکردی به منشور بورا»، ترجمه احمد امین پور، هفت شهر، سال چهارم، 1382ش، 12و13،16-9.

مالرب، میشل، انسان و ادیان، مهران توکلی، نی، تهران، 1381ش.

مددپور، محمد، «حکمت معنوی شمایل‌های مقدس،مبنای مسیحی و اسلامی شمایل شکنی»، کتاب ماه هنر، مهر و آبان1386، 6-10.

معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، امیرکبیر، تهران، 1371ش.

مک مولین، ارنان، «ارزش در علم»، ترجمه حسین قلی پور، حوزه و دانشگاه،سال سیزدهم، ش50،1386ش،191-175.

نژادابراهیمی، احد، مریم مقدسیان، «شناخت متغیرهای وابسته به ارزش در بافت های تاریخی-فرهنگی»، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد، 1393ش.

واردی، زرین، «زیبایی شناسی شیخ الرئیس»، اطلاعات حکمت و معرفت،ش5، 1387ش،20-17.

وال، ژان، بحث در مابعدالطبیعه، عزت الله فولادوند، طرح نو، تهران،1380ش.

یوکیلهتو، یوکا، تاریخ حفاظت معماری، محمدحسن طالبیان و خشایار بهاری، روزنه، تهران، 1387ش.

Athen Charter for the Restoration of Historic Monuments, 1931, http://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/167-the-athens-charter-for-the-restoration-of-historic-monuments.

Agnew, Neville, Martha Demas, Principles for the conservation of heritage sites in china, Getty, Los angeles, 2002.

Avrami, Erica, Randall Mason, Marta DelaTorre, Values&Heritage Conservation, Getty, LosAngeles, 2000.

Bakx, K., »The eclipse of folkmedicine in western society«, Sociology of health&illness, 13, 1991, 20-38.

BertonciniSabatini, Paolo, Antoine Chrysostôme Quatremère-de-Quincy (1755-1849) &the Rediscovery of Polychromy in Grecian Architecture: Colour Techniques&Archaeological Research, 2017, .http://www.arct.cam.ac.uk/Downloads/ichs/vol-1-393-408-bertoncini.pdf.

Burnet, John, Greek Philosophy:Thales to Plato, 3rd ed, A&C Black Ltd, London, 1920.

Carbonara,Giovanni, La reintegrazione dell'immagine.Problemi di restauro dei monumenti, Bulzoni, Roma, 1976.

Clifford, Helen,» The Problem of Patina:Thoughts on Changing Attitudes to Old&New Things«, Conservation,Principles,Dilemmas&Uncomfortable Truths, Alison Richmond&Alison Bracker,Butterworth-Heinemann-Elsevier-Victoria&Albert Museum, London, 2009.

Cole, David, The Work of Gilbert Scott, Architectural Press, London,1980.

Convention Concerning the Protection of the World Cultural&Natural Heritage, 1972, http://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf.

Convention for the SAFEGUARDING OF THE INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE 2003, 2016 edition,Unesco,http://unesdoc.unesco.org/images//0013/001325/132540e.pdf.

Cristinelli, G., The Krakow Charter, Principles for the conservation&restoration of built heritage, Marsilio, 2000, Venice.

DelaTorre, Marta, Assessing the Values of Cultural Heritage, Getty, LosAngeles, 2002.

DelaTorre, Marta, The Conservation of Archaeological Sites in the Mediterranean Region, Getty, LosAngeles, 1997.

DelaTorre, Marta, MargaretG.MacLean, Randall Mason, David Myers, Heritage Values in Site Management, Getty, LosAngeles, 2005.

Demas, M., »Planning for Conservation&Management of Archaeological Sites«, J.M.Teutonico&G.Palumbo, Management Planning for Archaeological Sites:An International Workshop Organized by Getty Institute&Loyola Marymount University, May 2000, Getty, LosAngeles,27–54, 2002.

Dvorak, Max, Katechismus der Denkmalpflege, Wien, 1916.

Dümcke, Cornelia, Mikhail Gnedovsky, »The Social&Economic Value of Cultural Heritage: literature review«, EENC Paper,European Expert Network on Culture, 2013, Http://www.eenc.info/wp-content/uploads/2013/08/CDümcke-MGnedovsky-Cultural-Heritage-Literature-Review-July-2013.pdf(AccesseDate:2015/05/23).

English Heritage, 2008, CONSERVATION PRINCIPLES,POLICIES&GUIDANCE FOR THE SUSTAINABLE MANAGEMENT OF THE HISTORIC ENVIRONMENT.

Everett,Walter,Moral values:A study in the principles of conduct.Henry Holt&Co, NewYork, 1918.

Feilden, Bernard, Conservation of Historic Buildings, Architectural Press, London, 2003.

Gay, Peter, The Enlightenment:An Interpretation ,W.W.Norton&Company, 1996.

GOETCHEUS,CARI,NORA MITCHELL,»THE VENICE CHARTER&CULTURAL LANDSCAPES,Evolution of Heritage Concepts&Conservation«,Change Over Time,4,2014,2.

Hague convension,Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict,1954,http://unesdoc.unesco.org/images/0008/000824/082464mb.pdf.

Hansar,Lilian,»The Lacuna,an Empty Space in Urban Construction:Cesare Brandi’s Restoration Theory in the Integral Preservation«,In book:PLACE&LOCATION Studies in Environmental Aesthetics&Semiotics,Virve Sarapik,Eva Näripea,Jaak Tomberg, The Research Group of Cultural&Literary Theory,Estonian Literary Museum, pp139-151,2011.

Hartmann, R, The Structure of Value:Foundations of Scientific Axiology, Wipf&Stock, 2011.

Heidegger, M., Der Ursprung des Kunstwerkes, Heidegger, 1–72, 1980.

Hodder, I,»Postprocessual Archaeology&the Current Debate«, R.Preucel, Processual&Post-processual Archaeologies:Multiple Ways of Knowing the Past,Carbondale:Center for Archaeological Investigations,10,1991,30–41.

Hornby, A.S, Oxford Advanced Learner Dictionary, Oxford University press, UK, 2005.

Jokilehto, Jukka, A History of Architectural Conservationm, Butterworth-Heinemann, Woburn, 2002.

Hornby, A.S,»Conservation Principles in the International Context«, In book: Conservation, Principles, Dilemmas&Uncomfortable Truths, Alison Richmond&Alison Bracker, Butterworth-Heinemann, UK, 2008.

Kluckhohn, C, Values&value orientation in the theory of action: An exloration in definition&classification, Harvard university press, 1951.

Koller, Manfered ,» Surface cleaning&conservation«, GettyNewsletter, LosAngeles, 15, 3, 2000, 5-9.

LAMPRAKOS,MICHELE,»RIEGL’S ‘‘MODERN CULT OF MONUMENTS’’&THE PROBLEM OF VALUE«,Change over the time,4,2,2014,418-435.

Lehne, Andreas , »George Dehio, Alois Riegl, Max Dvorak-a threshold in theory development«, Consevation&preservation:Ineraction between theory&practice, Edizioni Polistampa,Firenze,2008.

Manstead, Antony S.R., Miles Hewstone, The Blackwell Encyclopedia of Social Psycholoy, Blackwell Publishers, 1996.

Mendelson, Michael , »Saint Augustine«, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, 1996, https://plato.stanford.edu/entries/augustine/.(AccessDate:2016/11/22).

Morris, William, The heritage illustrated dictionary of the english language, American heritage publishing, NewYork, 1973, 1414-1415.

Munoz-Vinas, Salvador, Contemporary Theory of Conservation, Routledge, UK, 2005.

Natchitoches Declaration on Heritage Landscapes, 2004, http://www.usicomos.org/about/publications/previous-publications/natchitoches-declaration-on-heritage-landscapes.

Nathan,Walter.L., »Paul Clemen (1866-1947)«, College Art Journal, 7,3, 1948, 216–218.

Lapie, Paul,Logique de la volonte, F.Alcan, Paris, 1902.

Nietzsche, Friedrich, The Will to Power, Walter Kaufmann, R.J., Hollingdale, Vintage, 1968.

Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention, , UNESCO World Heritage Centre, 2008, http://whc.unesco.org/archive/opguide08-en.pdf(AccessDate:2015/07/07).

Outram, Dorinda, Panorama of the Enlightenment, Getty, NewYork, 2006.

PålssonSkarin, Ingela, A Finance Model for the Built Cultural Heritage-Proposals for improvements of future Heritage Economics, Lund university, Sweden, 2011.

Pisani, Paul,»Repertoire biographique de l'episcopat constitutionnel (1791-1802)«, Paris :A.Picard et fils, 1907,110–117.

Poulios, Ioannis, The past in the present: A Living Heritage Approach, Ubiquity press Meteora, Greece, London, 2014.

Stanley-Price, Nicholas , »The Reconstruction of Ruins: Principles&Practice«, Conservation, Principles, Dilemmas&Uncomfortable Truths, Alison Richmond&Alison Bracker,Butterworth-Heinemann-Elsevier-Victoria&Albert Museum, London, 2009.

Recommendation concerning the Safeguarding of Beauty&Character of Landscapes&Sites, , Paris, 1962,http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001145/114582e.pdf.

Recommendation on the Historic Urban Landscape 2011,UNESCO, Accessed April 13, 2014, www.whc.unesco.org/en/activities/638.

Ree,Jonathan,»Auto-Icons«, Conservation,Principles, Dilemmas&Uncomfortable Truths, Alison Richmond&Alison Bracker, Butterworth-Heinemann-Elsevier-Victoria&Albert Museum, London, 2009.

Riegle, A, Der moderne Denkmalkultus,sein Wesen,seine Entstehung, W.Braumüller, Wien und Leipzig, 1903.

Rokeach, Milton, The nature of human values, Free Press, 1973.

Ruskin, John,» The Lamp of Memory,The Seven Lamps of Architecture«, The Works of John Ruskin, E.T.Cook&Alexander Wedderburn, 8, 39, London: George Allen, 1903,221-247.

Satterfield, Theresa,» Numbness&Sensitivity in the Elicitation of Environmental Values«, Assessing the Values of Cultural Heritage, Marta DelaTorre, Getty, 2002.

Avrami, Erica, Randall Mason, Marta DelaTorre, Values&Heritage Conservation, Getty, LosAngeles, 2000.

Scheler, Max, Formalism in Ethics&Non-formal Ethics of Values, Northwestern University Press, 1973.

Schwartz, Shalom, Wolfgang Bilsky, »Toward A Universal Psychological Structure of Human Values«, Journal of Personality&Social Psychology, 53(3), 1987, 550-562.

Shillito M.Larry, David J.DeMarle, Value: Its Measurement, Design, and Management, John Wiley&Sons, 1992.

Siebigk, F., Das Herzogtum Anhalt, Dessau, 1867.

Starn, Randolph, Three ages of patina in painting, University of California press, 2002.

Teutonico, Jeanne Marie, Gaetano Palumbo, Management Planning for Archaeological Sites, Getty, LosAngeles, 2002.

Burra Charter, The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance, Deakin University, Australia, 1999.

FLORENCE CHARTER, HISTORIC GARDENS, 1981, https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Charters/gardens_e.pdf.

NARA document on authenticity, 1994, http://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/386-the-nara-document-on-authenticity-1994.

Throsby, David, »Economic&Cultural Value in the Work of Creative Artists«, Values&Heritage Conservation, Erica Avrami, Randall Mason, Marta DelaTorre, Getty, LosAngeles, 2000, 26-31.

Trigger, B., A History of Archaeological Thought, Cambridge University Press, NewYork,1989.

Ueda, K., T., Takenaka, J., Vancza, L.Monostori, »Value Creation&Decision-Making in Sustainable Society«, CIRP Annals-Manufacturing Technology, 58, 2009, 681–700.

Vandeth, Jan, Elinor Scarbrough, The Impact of Values, Oxford University Press, Oxford, 1995.

Vecco, Marilena,» A definition of cultural heritage: From the tangible to the intangible«, Journal of Cultural Heritage, 11, 2010, 321–324.

VENICE CHARTER, INTERNATIONAL CHARTER FOR THE CONSERVATION&RESTORATION OF MONUMENTS&SITES,Venice,ICOMOS, 1964, www.icomos.org/charters/venice_sp.pdf.

Webster, Merriam, Websters new dictionary of synonyms, Merriam Webster inc, USA, 1968.

Zafirovski ,Mila, The Enlightenment&It's Effects on Modern Society, Springer Science&Business Media, 2010.

VonHartmann, Eduard, Grundriss der Axiologie, Hermann Haacke, 1908.