مفهوم و آثار بطلان‌نسبی

اقتصاد پولی مالی

مقاله 11، دوره 17، شماره 33، بهمن 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pm.v17i33.27318

نویسندگان

سعید محسنی^* ؛ سید محمد مهدی قبولی درافشان

فردوسی مشهد

چکیده

بطلان‌نسبی یکی از ضمانت‌های ‌اجرایی نقض قواعد مربوط به تشکیل‌قراردادهاست که در نظام حقوقی فرانسه به‌عنوان یک نهاد حقوقی شناخته‌شده مطرح است. بطلان‌نسبی وضعیّتی است که قانون‌گذار برای نقض قواعد مربوط به حمایت از شخص یا اشخاص معیّنی درنظر گرفته و به همین جهت سرنوشت‌عقد را فقط در اختیار ایشان قرارداده و تا زمانی که ذی‌نفع تعرّضی نسبت به قرارداد ننماید، قرارداد صحیح بوده و تمام آثار خود را برجای می‌گذارد. امّا اگر ابطال‌قرارداد به درخواست ذی‌نفع(در مهلت مقرر) از سوی دادگاه تأیید شود، اصولاً جز در موارد استثنائی، قرارداد از ابتدا باطل گشته و آثار خود را از دست می‌دهد. در حقوق سنتی ایران، چنین مفهومی وجود ندارد و فقط در برخی متون برگرفته از حقوق غربی به‌صورت موردی با آن برخورد می‌کنیم. به همین جهت مفهوم مزبور در نظام حقوقی ایران نامأنوس بوده، ابهاماتی در بردارد. شناخت دقیق آن مستلزم بحثی مستقل و مبسوط است و این مهم جز با توجه به خاستگاه آن میسر نیست. به همین جهت در این جستار درصددیم تا مفهوم نهاد مزبور را ضمن مقایسه با مفاهیم‌مشابه تبیین نموده و با بیان آثار این نهاد، زمینۀ شناخت دقیق آن را فراهم کنیم.

کلیدواژه‌ها

بطلان‌نسبی؛ بطلان‌مطلق؛ قرارداد؛ عطف‌به‌ما‌سبق‌شدن؛ ابطال