نقد و تحلیل تعدیلات ساختاری در ترجمۀ طسوجی و اقلیدی از هزار و یک شب

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 48، شماره 3، مهر 1394، صفحه 55-81   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v48i3.54764

نویسندگان

سید مهدی مسبوق^* ؛ شهرام دلشاد

گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

با توجه به تفاوت های ماهیتی و ساختاری زبان مبدأ با زبان مقصد و سایر عوامل فرهنگی و سبکی، مترجم ناگزیر به اعمال تغییراتی در متن مبدأ است؛ لذا مقصدگرایانی نظیر لادمیرال مترجم را به اعمال تغییرات در حوزه های مختلف ساختاری فرا می خوانند تا سلاست وخوانایی متن ترجمه افزایش یابد و خصیصۀ بازآفرینی در ترجمه پدید آید. پژوهش پیش رو می کوشد تعدیلات ساختاری ترجمۀ طسوجی و اقلیدی از هزار و یک شب را از چهار منظر تعدیل در ساخت نحوی کلام، تعدیل در شیوۀ خطاب، تعدیل بلاغی و تعدیل آوایی مورد نقد و تحلیل قرار دهد. برآیند پژوهش نشان می دهد که طسوجی و اقلیدی رویکردی مقصدگرا در جابه جایی و تعدیل ساختار جمله دارند. در ترجمۀ اقلیدی نمونه های فراوانی را می توان یافت که تعدیلات ساختاری مناسبی در آن صورت گرفته و در پاره ای از موارد عدم ایجاد تعدیلات ساختاری به ویژه در بخش آوایی موجب زیبایی ترجمۀ او نسبت به ترجمۀ طسوجی شده است. طسوجی نیز تعدیلات عمده ای در هر چهار لایۀ یادشده اعمال نموده و این رویکرد، نقش عمده ای در خوانایی ترجمۀ او ایفا نموده هر چند که لطمه ای سبکی نیز به اصل کتاب وارد کرده است. در نتیجه طسوجی بیش از اقلیدی به تعدیلات ساختاری روی آورده و ترجمۀ او از شیوایی و جذابیّت بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

طسوجی؛ اقلیدی؛ تعدیلات ساختاری؛ هزار و یک شب

مراجع

اقلیدی، ابراهیم. (1387). هزار ویک شب: پریانه ها1 و2. تهران: مرکز.

 

بدون مؤلف. (2008). ألف لیله ولیله. بیروت: دار صادر.

 

بهار، محمد تقی. (1376). سبک‌شناسی. چاپ نهم. تهران: مجید.

 

بیضایی، بهرام. (1392). هزار افسان کجاست. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

 

ثمینی، نغمه. (1379). کتاب عشق و شعبده. پژوهشی در هزار و یک شب. تهران: مرکز.

 

دیوید، پینالت. (1389). شیوه‌های داستان‌پردازی در هزار و یک شب. مترجم: فریدون بدره ای. تهران: هرمس.

 

زرکوب، منصوره؛ صدیقی، عاطفه. (1392). تعدیل و تغییر در ترجمه؛ چالش ها و راهکارها با تکیه بر ترجمۀ کتاب "الترجمه وأدواتها". دوفصلنامه پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی. شماره 8. سال 3. صص 35- 54.

 

ستاری، جلال. (1368). افسون شهرزاد، پژوهشی در هزار و یک شب. تهران: مرکز.

 

سهیلی، ابوالقاسم. (1366). افزایش و کاهش در ترجمه. فصلنامه ترجمه. شماره 3و4.

 

الشویلی، داود سلیمان. (2000). ألف لیله ولیله وسحر السردیه العربیه. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

 

صلح‌جو، علی. (1391). گفتمان و ترجمه. چاپ ششم. تهران: مرکز.

 

عبّود، عبده. (1999). الأدب المقارن، مشکلات و آفاق. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

 

فالک، جولیا. (1377). زبان شناسی و زبان. مترجم: خسرو غلامعلی زاده. چاپ پنجم. مشهد: آستان قدس رضوی.

 

فرحزاد، فرزانه و دیگران. (1385). فرهنگ توصیفی اصطلاحات مطالعات ترجمه. چاپ اول. تهران: یلدا قلم.

 

طسوجی، عبداللطیف. (1391). هزار ویک شب. تهران: اشارات طلایی.

 

لطفی‌پور ساعدی، کاظم. (1376). درآمدی به اصول و روش ترجمه. تهران: مرکز دانشگاهی.

 

الکردی، عبدالرحیم. (2006). السرد فی الروایه المعاصره. الطبعه الأولی. القاهره: مکتبه الآداب.

 

محجوب، محمد جعفر. (1383). ادبیات عامیانه ایران. چاپ اول. تهران: چشمه.

 

محسنی، صابر. (1387). ترجمه مقدمه و فصل چهارم کتاب: قضایایی برای ترجمه اثر ژان رنه لادمیرال. پایا‌ن‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.

 

مهدی‌پرور، فاطمه. (1389). نظری بر روند پیدایش نظریه های ترجمه و بررسی سیستم تحریف متن از نظر آنتوان برمن. کتاب ماه ادبیات. شماره 41.

 

-------------. (1390). قضایایی برای رویارویی با مشکلات ترجمه. کتاب ماه ادبیات.شماره 51.

 

ناظمیان، رضا و دیگران. (1392). از تعدیل تا معادل یابی. مجلّه پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی. سال 3. شماره 9. صص: 85-102.

 

یقطین، سعید. (1997). تحلیل الخطاب الروائی. الطبعه الثالثه. بیروت: المرکز الثقافی العربی للطباعه و النشر.