بررسی هیدروپلیتیکی حوضه های غرب کشور(نمونه: زاب، سیروان و الوند)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 14، تیر 1389   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v8i14.8999

نویسندگان

نامی Hassan نامی^* ؛ محمدپور محمدپور

چکیده

در سایه‌ی افزایش رشد مصرف آب، سوء مدیریت، رشد جمعیت دنیا و افزایش شهرنشینی و همچنین پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی در بیشتر نقاط جهان، کارشناسان معتقدند که منابع آب در قرن بیست و یکم، یکی از چالش برانگیز ترین صحنه های حیات بشریت را رقم خواهدزد. کشور ایران با آن‌که بنا به موقعیّت جغرافیایی خود در کمربند خشک کره زمین قرار گرفته است، ولی با توجه به ویژگی‌های توپوگرافیک خود سالانه حدود هشت میلیارد مترمکعب آب را به خاطر جریان رودهای مرزی خود به سوی عراق از دست می‌دهد. بنابراین لازم است که از این منبع عظیم طبیعی که همه ساله از کشور خارج می‌شود، استفاده‌ی مطلوب به عمل آید. اما استفاده از این منابع آب پیامدهایی را از نظر هیدروپلیتیک، چه در بعد داخلی و چه در بعد خارجی، در پی خواهد داشت که اولین نمونه‌ی آن تأثیرگذاری بر نحوه‌ی روابط ایران با عراق است. روابط دو کشور ایران و عراق که طیّ چندین دهه بر اثر عوامل ژئوپلیتیک بحرانی بوده است، به نظر می رسد این‌بار تحت تأثیر مسأله‌ی آب قرار گیرد، زیرا عراق که به دلیل اقدامات ترکیه در حوضه‌ی رودهای دجله و فرات با مشکل آب رو به رو شده است، گمان می رود در برابر پروژه‌های انتقال آب مورد نظر ایران در حوضه‌ی رودهای زاب کوچک، الوند و سیروان واکنش نشان داده و دست به اقدامات بازدارنده بزند. از سوی دیگر موقعیّت جغرافیایی این حوضه‌ها در غرب کشور که بیشتر منطبق بر مناطق کرد سنی مذهب هستند، می تواند بر تحریک کردهای منطقه دامن بزند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در پی بررسی هیدروپلیتیک این حوضه‌ها و پیامدهای آن و ارایه‌ی راهکارهایی درباره‌ی نحوه‌ی اجرای پروژه‌های کنترل آب و کاهش هزینه‌های سیاسی و اجتماعی آنهاست.
کلید واژه ها: ایران، عراق، هیدروپلیتیک، بحران آب، غرب کشور، کردها، حوضه های آبی زاب، سیروان و الوند.