ارزیابی شاخص‏ های بهره ‏وری آب در شرکت ‏های تحت نظارت آستان قدس رضوی

آب و توسعه پایدار

مقاله 3، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 5، اسفند 1394، صفحه 9-14   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v2i2.46819

نویسندگان

عزیزاله ایزدی^{* 1}؛ کامران داوری²

¹فردوسی مشهد

²فردوسی

چکیده

هدف از این تحقیق، تعیین و ارزیابی میزان بهره وری آب به دلیل کمبود منابع آب برای هر یک از محصولات مختلف در شرکت های تحت نظارت آستان قدس در طی فصل زراعی 87-86 می باشد. داده های مزرعه ای مورد نیاز مانند میزان عملکرد و مقدار آب مصرف شده برای هر یک از محصولات از طریق بازدید از این مجتمع ها و همچنین تکمیل پرسشنامه هایی در محل، تهیه و جمعآوری گردید. با توجه به داده های جمع آوری شده، چهار نوع شاخص مختلف بهره وری آب برای تک تک محصولات محاسبه گردید. برای تحلیل بیشتر و آگاهی از وضعیت بهره وری آب در داخل هر مجتمع، ابتدا شاخص های بهره وری به کمک روابط ریاضی بی بعد و امتیازبندی گردیدند سپس محصولات مشترک چاه های مختلف با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که محصول ذرت با امتیاز 42/1 برای مجتمع مزرعه نمونه مشهد، پسته با امتیاز 61/1 برای کشت و صنعت سرخس، گندم با امتیاز 27/2 برای کشت و صنعت اسفراین، جو و پسته با امتیاز 5/0 برای کشت و صنعت بردسکن، ذرت علوفه ای با امتیاز 27/2 برای مجتمع کشاورزی تربت حیدریه و پسته با امتیاز 74/0 برای مجتمع موقوفات و کشاورزی گناباد، بهترین وضعیت را از نظر بهره وری آب دارا بودند. در بین مجتمع‏ های مختلف نیز بهترین محصول از نظر بهره وری مربوط به گندم در کشت و صنعت مزرعه نمونه مشهد و ضعیف ترین محصول مربوط به گندم در کشت و صنعت اسفراین و یونجه در مجتمع موقوفات و کشاورزی گناباد به صورت مشترک بودند. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید که کشت و صنعت مزرعه نمونه مشهد و اسفراین به ترتیب جایگاه اول و آخر را از نظر بهره وری آب به خود اختصاص داده اند.

کلیدواژه‌ها

آستان قدس رضوی؛ بهره وری آب؛ ارزیابی مقایسه ای؛ شاخص؛ منابع آب

مراجع

Charles M. and Burt P. E. 2000. Benchmarking Irrigation, Concepts & Strategies meeting on Benchmarking in Rome for FAO & IPTRID. California Polytechnic State University.

Davary K., Izady A., Tamassoki S., Feizi H., Sayari N., Mirzaei E. and Neseri Moghaddam M. 2009. Investigation of present condition of irrigation water resources and consumptions, trend of quality & quantity variations and propose the preventive solution in Astan Ghods Razavi's Companies. Final report. Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

Ehsani M. and Khaledi H. 2003. Water Productivity in Agriculture. Iranian National Committee on Irrigation and Drainage Press. First Edition. 118pp.

Igbadun H.E., Mahoo H.F., Tarimo A.K.P.R. and Salim B.A. 2006. Crop Water Productivity of an irrigated maize in Mkoji sub-catchment of the Great Ruaha River Basin, Tanzania. Agricultural Water Management. 85: 89-102.

Liu Zh. and Zhang Sh. 2008. Estimation of water consumption and crop water productivity of winter wheat in North China Plain using remote sensing technology. Agricultural Water Management. 95: 1271–1278.

Rao P.S. 1993. Review of selected literature on indicators of Irrigation Performance. IWMI, research paper No.13.Colombo, Sri Lanka. International Irrigation Management Institute.

Rouhani S. 2003. Comparison of water productivity in the agricultural cooperative members and non-members: A Case Study of Hamedan Province. 52: 53-72.

Sakthivadivel R., de Fraiture C., Molden D., Perry C. and Kloezen W. 1999. Indicators of land and water productivity in irrigated agriculture. Int. J. Water Res. Dev. 15:161–179.

Tuong T.P., Pablico P.P., Yamauchi M., Confesor R. and Moody K. 2000. Increasing water productivity and weed suppression of wet seeded rice: effect of water management and rice genotypes. Exp. Agric. 36:71–89.

Zwart S.J. and Bastiaanssen W.G.M. 2004. Review of measured crop water productivity values for irrigated wheat, rice, cotton and maize. Agric. Water Manage. 69:115–133.