بررسی خصوصیات کانی شناسی، ساختی، بافتی و ژئوشیمیایی معدن سرب نخلک، اصفهان

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 1، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 3، بهمن 1389، صفحه 131-151   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v2i2.7847

نویسندگان

محمد علی جزی^{* 1}؛ جمشید شهاب پور²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

معدن سرب نخلک در 55 کیلومتری شمال‌شرق انارک و در امتداد رشته‌کوهی منفرد موسوم به کوه نخلک واقع شده است. کانی‌شناسی ماده معدنی ساده بوده و گالن و باریت، کانیهای اصلی و اولیه را تشکیل می دهند و سروزیت کانی اقتصادی ثانویه پس از گالن می باشد. کانیهای اسفالریت، کالکوپیریت، پیریت، تترائدریت- تنانتیت و آکانتیت از دیگر کانیهای اولیه اند که به‌صورت ادخالهای کمیابی درون گالن حضور دارند. علاوه بر سروزیت، دیگر کانیهای ثانویه عبارتند از: انگلزیت، پلاتنریت، ولفنیت، مالاکیت و غیره. سنگ میزبان در اثر فرآیند دولومیتی شدن به دولوستون تبدیل شده است. چهار نوع دولومیت در سنگ میزبان تشخیص داده شده اند که شناخته‌شده ترین آنها دولومیتهای نوع زین‌اسبی است. بافتهای متنوعی از جمله بافتهای برشی، کوکاد، نواربندی قشری و کلوفرم در رگه های کانسار وجود دارد که این بافتها از نوع بافتهای پرکننده فضای خالی هستند. آزمایش نمونه های گالن نخلک نشان داد که تعدادی از عناصر کمیاب ارزشمند درون این کانی تمرکز یافته اند که مهمترین آنها نقره است. جفت عناصر Ag-As، Zn-Cd، As-Cu و As-Sb دارای همبستگی بالایی نسبت به یکدیگر می باشند. برخی از همبستگیها به ‌سبب حضور ادخال کانیهای بیگانه درون گالن است. نمودار سه‌تایی Ag-Sb-Bi نشان می دهد که گالن نخلک غنی از نقره و آنتیموان و فقیر از بیسموت می باشد. نسبت Sb/Bi (3773) در گالن، شرایط تشکیل در دمای پایین را نشان می دهد. با توجه به چینه شناسی کربناتی کرتاسه بالایی، دگرسانی دولومیتی سنگ میزبان، کانسارسازی دیرزاد و لایه‌کران، عدم ارتباط با فعالیتهای آذرین و همچنین بافتهای پرکننده فضای خالی، ویژگیهای کانی شناسی و شواهد ژئوشیمیایی، مدل کانسارسازی نوع دره می سی سی پی برای کانسار سرب نخلک پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها

نخلک؛ گالن؛ پرکننده فضای خالی؛ عناصر کمیاب؛ نوع دره می‌ سی‌ سی‌ پی

مراجع

[1] وزیری ح. ،“ مطالعه لیتواستراتی گرافی، بیواستراتی گرافی و محیطهای رسوبی سنگهای تریاس ناحیه نخلک واقع در شمال شرق انارک (محدوده ساختاری ایران مرکزی) و تهیه نقشه 1:20000 ناحیه مورد مطالعه” رساله دکتری (Ph.D)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، (1375) 344 ص.

[2] Alavi M., Vaziri S.H., Seyed-Emami K., and Lasemi V., “ The Triassic and associated rocks of the Nakhlak and Aghdarband areas in Central and Northeastern Iran as remnants of the Southern Turanian continental margin ”, G.S.A .Bulletin, v. 109, no.12 (1997) 1563-1575.

[3]Rasa I., “ Geologisch, Petrographische untersuchungen in der Blie _ Lagerstaette Nakhlak , Zentraliran ”,Heidel. Geo. Abh Band 10 (1987) 191.

[4] خسرو تهرانی خ. “ زمین شناسی ایران” ، انتشارات پیام نور شماره 584 (1375) 327 ص.

[5] Holzer H. F., and Ghassernipour R. “ Geology of the Nakhlak lead mine area (Anarak district. Central Iran) ”, Geol. Surv. Iran, (1969) 44.

[6]حاجیان ج.، ”زمین شناسی ایران (پالئوسن و ائوسن در ایران)”، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور. شماره 28 (1375) 460 ص.

[7] Ghazban F., Mcnutt R.h., and Schwarcz H.P. “ Genesis of sediment- hosted Zn-Pb-Ba

deposits in the Irankuh district, Esfahan Area, West- Central Iran ”, Economic Geology, v. 89

(1994) 1262-1278.

[8]Guilbert J.M., and Park Jr. C.F. “ The Geology of Ore Deposits, Freeman and Company ”, New York,( 1997) 985.

[9] Marshal R.R. and Joensuu O. “ Crystal habit and trace element content of some galena ”, Economic Geology, v. 56 (1961) 758-771.

[10]Mason, B., C.B. Moore. “ Principles of Geochemistry ”, John Willey and Sons, Inc. (1982) 329-341.

[11]Williams S.A. “ The Significance of Habit and Morphology of Wulfenite ”, The American Mineralogist, v. 51 (1966) 1212-1217.

[12] رحیم پور بناب ح. “ سنگ شناسی کربناته: ارتباط دیاژنز و تکامل تخلخل”،انتشارات دانشگاه تهران، (1384) 487ص.

[13] Hill C.A. “ H2S- related porosity and sulfuric acid oil-field karst. In: Budd, D.A., Saller, A.H., Harris, P.M. Eds., Unconformities and Porosity in Carbonate Strata ”, AAPG Mem,v. 63 (1995) 301–306.

[14] کریم پور م. ح. و سعادت س. “ زمین شناسی اقتصادی کاربردی” ،انتشارات ارسلان، (1381) 535 ص.

[15] Laznicka P. “ breccias and ores. Part 1: History, organization and petrography of breccias ”., Ore Geology Rev., v. 4 (1989) 314-344.

[16] Shadlun T. N. “ Ore texture as indicators of formation conditions of mineral paragenisis in different type of stratiform lead- zinc deposits ”, Heidelberg, ( 1980) 607- 624.

[17]Ineson P.R. “ Introduction to Practical Ore Microscopy ”. Longman publishers, (1989) 181.

[18] Ahrens L., “ The use of ionization potentials. II.Anion affinity and geochemistry” , Geochim. et Cosmochim. Acta, v. 4 (1953) 1-29.

[19] Lueth V.W., Megaw P.K.M., Pinatore N.E., and Goodell P.C. “ Systematic variation in galena solid solution at Santa Eulaia Chinhuhahua, Mexico ”, Economic Geology, V.95 (2000) 1673-1687.

[20] Amcoff O. “ Distribution of silver in massive sulfide ores, Mineralium Deposita ”, v. 19 (1984) 63-69.

[21]Fernandez P. F.J. and Izard M.A. “ Trace element content in galena and sphalerite from ore deposits of the Alcudia Valley mineral field(Eastern Sierra Morena, Spain) ”, Journal of Geochemical Exploration, v. 86 (2005) 1-25.

[22] Davidson C.F. “ On the cobalt: nickel ratio in ore deposits ”. Mineral. Mag, v. 106 (1962) 78-85.

[23]Loftus- Hills G. and Solomon M. “ Cobalt, nickel and selenium in sulphides as indicators of genesis ”. Mineralium Deposita, v. 2 (1967) 228-242.

[24] Malakhov A.A. “ Bismuth and antimony in galenas as indicators of some conditions of ore formation ”. Geochemistry International,v.7( 1968) 1055-1068.