Analysis of the Legal Nature of Lease Documents

فقه و اصول

Article 2, Volume 44, Issue 2 - Serial Number 89, August 2012, Pages 151-179   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/fiqh.v1i1.13052

Authors

Jalīl Qanavātī^{* 1}; Marḍiya Dāvarī Langarūdī^{* 2}

¹Assistant Professor, Faculty of Law, Qom Campus, University of Tehran

²Master's degree in private law, Qom Campus, Tehran University

Abstract

Among the important discourses in financial law are the issues related to financial institutions. Going through these issues are of considerable significance in Islamic law since the lawmaker prohibits specific types of transactions – usurious, risk taking, harmful. Enquiry into the legitimacy and nature of new financial products is among the important ventures of Islamic financial law.
One of the new financial tools is the lease documents (sukuk). Analysis of the legal nature of these documents – as a novel contract – is of importance because it has been unprecedented in Iranian legal surveys and its legitimacy, nature, descriptions, and repercussions have not been sufficiently examined. In this article, the technical features, legitimacy, nature, and legal repercussions of these documents are reviewed and analyzed.
Given the similarity of the ordinances of these documents with lease contract and the possibility of their comparison with contract by compromise (‘aqd ṣulḥ), while explaining some of the differences of these documents with lease contract – including distinction between the volition of the two parties to a transaction and some ordinances – and by accepting the difference between contract by compromise and article 10 of civil law, the lease documents contract was eventually confirmed and its legal repercussions were analyzed as a new and legitimate contract by virtue of the principle of general permissibility
under article 10 of civil law.

Keywords

lease documents; sukuk; contract by compromise; lease contract; principle of permissibility; article 10 of civil law

References

احمدی حاجی‌ ‌آبادی، سید روح ا...، «بررسی فقهی- نظری اوراق بهادار اسلامی (صکوک)»، نشریه‌ راهبرد یاس، شماره 12، تهران،1386.

اسکینی، ربیعا، اسناد تجاری (برات، سفته، چک)، نشر میزان، تهران،1373.

امامی، سید حسن، حقوق مدنی، کتابفروشی اسلامیه تهران، 1379.

بجنوردی، میرزا حسن، القواعد الفقهیه، مکتبه بصیرتی، قم،1377.

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1405ق.

برامکی، حجت الله، پدیدارشناسی بحران مالی، طرح پژوهشی باعنوان بحران مالی سال 2008؛ ریشه­ها، پیامدها و راهکارها، معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی و دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران،1388،  صص 259- 276.

بروجردی، شیخ مرتضی، مستند العروه الوثقی (سید ابوالقاسم خویی)، دارالعلم، قم،1400ق.

جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق مدنی، انتشارات حقوقی ابن سینا، تهران،1349.

ـــــــ ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ اول، گنج دانش، تهران،1378.

حائری، مسعود، تحلیلی از ماده 10 قانون مدنی «اصل آزادی قراردادها»، چاپ اول، موسسه کیهان، تهران،1370.

 حسینی شیرازی، سید محمد، الفقه- موسوعه استدلالیه فی الفقه الاسلامی، الطبعه الثانیه، دارالعلوم، لبنان،1409ق.

حسینی عاملی، سید محمد جواد، مفتاح الکرامه، دارالتراث، بیروت،1418ق.

خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، کتاب البیع، طبعه الاولی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران،1421ق.

ـــــــ ، تحریر الوسیله، ج 2، موسسه نشر اسلامی، قم،1417ق.

ـــــــ ، تحریر الوسیله، ج1، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران، 1379.

خوانساری، سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، طبعه الثانیه، موسسه  اسماعیلیان قم،1405ق.

درخشان، مسعود، ماهیت و علل بحران مالی 2008 و تاثیر آن بر اقتصاد ایران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، تهران،1387.

روحانی، سید محمد صادق، المسائل المستحدثه، دارالزهرا(س)، بیروت، 1393ق.

ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، ج3، نشر دادگستر، تهران،1382.

ـــــــ ، حقوق تجارت، ج2، چاپ هشتم، نشر دادگستر، تهران،1386.

 

سعیدی، علی، اقدامات دولت آمریکا برای مهار بحران مالی در سال 2008، طرح پژوهشی باعنوان بحران مالی سال 2008؛ ریشه­ها، پیامدها و راهکارها، معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی و دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران،1388، صص 239- 257.

شریعتی، سعید، «بیع زمانی یا مالکیت زمان بندی شده»، ماهنامه قضاوت، شماره 44، سال ششم، فروردین و اردیبهشت 1386.

شهید اول، محمد بن مکی،‌ القواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول و العربیه، القسم الثانی، مکتبه المفید، قم، بی­تا.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، موسسه المعارف الاسلامیه، قم،1414ق.

شهیدی، مهدی، حقوق مدنی 3- تعهدات، چاپ چهاردهم، انتشارات مجد، تهران،1389.

صفایی، سید حسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی(قواعد عمومی قراردادها)، چ چهارم، نشر میزان، تهران،1385.

طباطبایی حکیم، سید محسن، مستمسک العروه الوثقی، دار احیاء التراث العربی، بیروت،1392ق.

طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروه الوثقی، مکتبه العلمیه الاسلامیه، طهران،1358.

طوسی، محمد بن الحسن، الخلاف، دارالمعارف الاسلامیه، قم، 1425ق.

ـــــــ ، المبسوط، موسسه النشر الاسلامی قم، 1424ق.  

علامه حلی، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، چاپ سنگی، بی جا، بی تا.

کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: معاملات معوض- عقود تملیکی (عقود معین- ج1)، چاپ هشتم، شرکت انتشار، تهران،1381.

ـــــــ ، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، چاپ سوم، گنج دانش، تهران،1373.

ـــــــ ، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، نشر میزان، تهران،1387.

مؤمن، محمد حسین اوراق مشارکت، ماهیت حقوقی و بررسی تطبیقی، استاد راهنما: محمد حسین قائم مقام فراهانی، استاد مشاور: دکتر الماسی، پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،1380.

مبلغی، احمد، «نظرة فقهیة الی صکوک الاجارة»، فقه اهل البیت(ع)، العدد 45، 1428ق، صص 51-76.

 محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم،1410ق.

مروارید، علی اصغر، سلسلة الینابیع الفقهیة، دار التراث – الدار الاسلامیه، بیروت،1410ق.

میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات، موسسه کیهان، قم، 1371.

نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، موسسه المرتضی العالمیه، بیروت،1412ق.

 

Mishkin,  Frederic S., "Anatomy of A Financial Crisis" Nber Working Papers Series, No. 3934. National Bereu Of Economic Research, December, 1991.

Obaidullah, Mohammad , Islamic Financial Services, Jeddah, Saudi Arabia، King Abdul aziz University, 2005.

Pirasteh, Hossein & Abdolmaleki, Hojjatullah, "Developing Awqaf Properties and Islamic Financial Engineering: A Conceptual and Empirical Analysis", Singapore, The proceedings of International Waqf Conference, 2007. 

Pirasteh, Hossein & Abdolmaleki, Hojjatullah, "Developing Awqaf Properties and Islamic Financial Engineering: A Conceptual and Empirical Analysis", Singapore, The proceedings of International Waqf Conference, 2007.