آینده پژوهی پیشران های موثر بر توزیع فضایی زیرساخت های استان خراسان رضوی با تأکید بر پدافند غیرعامل

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 5، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 14، شهریور 1398، صفحه 121-153   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v4i2.83986

نویسندگان

هادی اعظمی¹؛ اکبر حیدری تاشه کبود^{* 2}؛ حسین رستمی³

¹دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

امروزه شناخت وضع موجود و چشم­اندازسازی وضع مطلوب در ارتباط با تحلیل فضایی زیرساخت­ها در پرتو ملاحظات امنیتی و دفاعی و با بهره­گیری از رویکردهایی همچون مطالعات آینده­نگرانه و به­کارگیری توأمان آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، از اهمیتی اساسی در حوزۀ تصمیم­سازی و برنامه­ریزی­های متناسب با آن در مطالعات آمایش دفاعی برخوردار می­باشد. از این­رو، هدف پژوهش حاضر، تحلیل پیشران­های موثر بر توزیع فضایی زیرساخت­های استان خراسان‎رضوی با رویکرد پدافند غیرعامل و استفاده از مطالعات آینده­پژوهی می­باشد که برای نیل ‎به‎این مقصود از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، مطالعات کتابخانه‎ای- اسنادی و پیمایش­های آماری در چارچوب تحلیل­های مدلی، نرم­افزاری(میک­مک و سناریوویزارد) و سیستمی(GIS) استفاده گردید. جامعۀ آماری تحقیق در دو مقیاس انسانی و فضایی تعریف گردید. در بُعد فضایی، کل فضای جغرافیایی استان خراسان‎رضوی و در مقیاس انسانی، با استفاده از الگوی غیرتصادفی هدفمند، 40 نفر از کارشناسان(15 نفر) و نخبگان(25 نفر) مطرح در حوزۀ پژوهش حاضر که از دانش علمی و اجرائی لازم برخوردار بودند، ‎به‎عنوان نمونۀ مطالعاتی، انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با توجه ‎به‎مجموع شاخص­های تحقیق، پهنه­های آسیب­پذیر استان خراسان‎رضوی در پنج حوزه ‎به‎صورت پهنه­هایی با آسیب­پذیری خیلی زیاد(7.33 درصد)، زیاد(16.52 درصد)، متوسط(29.78 درصد)، کم(16.94 درصد) و خیلی‎کم(29.4 درصد)، قابل‌تفکیک است. همچنین، ‎به‎اعتبار نتایج به‌دست‌آمده، الگوهای تراکم و پراکندگی زیرساخت­های محدودۀ موردمطالعه ‎به‎ترتیب متمرکز و خوشه­ای و به‎صورت خودهمبستۀ تصادفی بوده است. در این بین، عواملی همچون ضوابط قانونی- سیاستگزاری و زیرساختی- نهادی، به‎عنوان پیشران­های کلیدی اثرگذار بر توزیع فضایی زیرساخت­­های استان شناسایی شدند و متناسب با آن، الگوهای آتی قابل‎تحقق در سه گروه سناریوهایی با مطلوبیت بالا(وضعیت سبز)، قابل‎قبول(وضعیت زرد) و بحران(وضعیت قرمز)، ارائه شدند. در نهایت نیز پیشنهادهایی جهت افزایش مطلوبیت زیرساخت­های استان خراسان‎رضوی ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

آینده‌پژوهی فضایی؛ پدافند غیرعامل؛ زیرساخت منطقه‌ای؛ آمایش دفاعی؛ خراسان رضوی

مراجع

 

1. Annual Report of Iran Statistics Center.(2019). Demographic and economic statistics. Statistics Center Publication, Iran: Tehran. [In Persian].
2. Coaffee, O.(2009). Sustainability human, social, economic and environmental. USA, Washington DC: World Bank.
3. Collins, J.(2008). Large executives(principles and procedures). Iran: Tehran, Baidur Company, Bureau of Investigation. [In Persian].
4. Entezari, H., Rajabi, H. & Rosta, M.(2013). Investigation of Tehran metropolitan security instabilities based on sustainable urban development indicators. Journal of Geographical Research, 38(27). [In Persian].
5. Esfandiari, A., Zarangarian, A., Haqq, H.(2011). Land use planning. Iran, Tehran: Rescue Organization publication. [In Persian].
6. Faraji Mullahi, A., Aliverdello, H. & Amini, H.(2015). Defensive land preparation from a passive defense perspective. The Antiquarian Society of Iran, 13(45), 247-274.
7. Geological Survey of Iran.(2018). Urban and passive defense platforms. Iran, Mashhad: Study Center [In Persian].
8. Heli, U., Erik, T. & Jackson, U.(2017). Ruthenium-catalyzed hydrogenation of nitriles: insights into the mechanism. Journal of the American Chemical Society, 132(23), 7854-7855.
9. Heydari, A., Rahnama, MR., Shokouhi, M., & Kharazmi. O.(2019). Analysis of urban environmental sustainability in Mashhad Metropolis using natural step approach. Journal of Geography and Regional Development, 16(2). [In Persian].
10. Jalali Farahani, Gh.(2010). Passive defense requirements in a safe city and sustainable development. Iran: TehranFront and War Publishing. [In Persian].
11. Kazemi, Sh. & Tabrizi, N.(2015). Evaluation of urban space safety with emphasis on passive defense indicators(Case Study: Amol City). Urban Planning Studies Quarterly,3(9), 11-26. [In Persian].
12. Khammar, Gh. Saleh & Gohari, H.(2013). Passive defense planning and locating urban shelters using fuzzy logic. Journal of Geography and Environmental Studies, 2(7), 21-34. [In Persian].
13. Khorasan Razavi Governorate.(2019). Introduction to Khorasan Razavi Province. Governor's Website, www.Khorasan.ir. [In Persian].
14. Koresawa, A. & Konvitz, J.(2001). Towards a new role for spatial planning. Towards a new role for spatial planning. PKI Press.
15. Movahedi nia, J.(2007). The principles and meanings of passive defence. Iran,Tehran. [In Persian].
16. Parizi, R. Kazemi, N.(2015). Passive Defense Knowledge. Iran, Tehran: Bustan Publications. [In Persian].
17. Passive Defense Organization.(2020). Necessity of territorial defense. Iran, Tehran: Rasakhoun Publishing. [In Persian].
18. Quarol, Martha(2005). Does demogracy preemt civil wars? Journal of political economy, 21, 67-80.
19. Raggers, H., Eli, O. & Rayy, K.(2016). Passive Defense and Regional Development. UK, London:Routledge press.
20. Rahnama, MR. & Maroufi, A.(2015). The futures studies research. Iran,Mashhad; Publishing Center of Mashhad Islamic Council. [In Persian].
21. Ringland, G.(1998). Scenario planning: managing for the future. John Wiley & Sons.
22. Schwmaxer., S.(1995). Sustainable education: re-visioning learning and change. schumacher briefings. England, London: CREATE Environment Centre.
23. Turner, H.(2016). Passive urban defense.England, Oxford:Oxfordpress.
24. Twin, R. & Mentez, W.(1997). The Philippines as an unwitting participant in the Asian economic crisis. In Jackson, K.D. (Ed)  Asian contagion: The causes and consequences of a financial crisis. (p.241). Singapore: Institute of Southeast Asian Studies
25. Zhou, X.(2011). Urban land use planning. Urbana, university of Illinois press.