محیط رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی نهشته‌های مخلوط سیلیسی آواری ـ کربناته سازند آیتامیر (ناحیه بزنگان ـ شرق حوضه رسوبی کپه‌داغ)

رخساره‌های رسوبی

مقاله 4، دوره 7، شماره 2، اسفند 1393، صفحه 244-267   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v7i2.31249

نویسندگان

راهله عقیقی؛ اسدالله محبوبی^* ؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد خانه‌باد

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

سازند آیتامیر به سن آلبین ـ سنومانین در حوضه رسوبی کپه‌داغ شامل ماسه‌سنگهای دانه ریز تا متوسط، سیلت سنگ، شیل و سنگهای آهکی است. مرز زیرین این سازند با سازند سنگانه به صورت تدریجی و مرز بالایی با سازند آب‌دراز به صورت ناپیوسته است. بررسیهای صحرایی و پتروگرافی سازند آیتامیر در دو برش آرتنج و قرقره، واقع در ناحیه بزنگان، شرق حوضه کپه‌داغ، به شناسایی سه مجموعه رخساره ماسه‌سنگی، گل‌سنگی و سنگ آهکی منجر شده است. بر این اساس، نهشته‌های این سازند در محیطهای دریای باز، حاشیه ساحل، سد و لاگون نهشته شده‌اند. بر اساس مشاهدات صحرایی، تحلیل رخساره‌ها و بررسی چینه‌نگاری سکانسی، 5 سکانس رسوبی در برش آرتنج و 4 سکانس در برش قرقره شناسایی شده است. مرز سکانسی زیرین در برشهای مورد مطالعه درون سازند سنگانه قرار دارد و مرز بالایی با سازند آب‌دراز از نوع SB1 است، اما سایر مرزها از نوع SB2 است. پاراسکانسهای پیش رونده (TST) بیشتر شامل رخساره‌های مناطق عمیق‌تر و پاراسکانسهای پس رونده (HST) دربردارنده رخساره های کم عمق تر هستند. مقایسه منحنی تغییرات سطح آب دریا در برشهای مورد مطالعه با منحنی جهانی تا حدودی قابل انطباق بوده و اختلافات موجود ناشی از رخدادهای محلی است.

کلیدواژه‌ها

محیط رسوبی؛ چینه نگاری سکانسی؛ آیتامیر؛ آلبین ـ سنومانین

مراجع

افشار حرب، ع.، 1373. زمین‌شناسی کپه‌داغ. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 275 صفحه.

عقیقی، ر.، موسوی حرمی، ر.، محبوبی، ا.، خانه‌باد، م.، 1392. بررسی سازوکار تشکیل گلاکونیهای سازند آیتامیر در ناحیه بزنگان ـ شرق حوضه رسوبی کپه داغ. هفدهمین همایش انجـمن زمین شناسی ایران، دانشگاه شهید بهشتی.

Aguirre, J., Gibert, J.M.de., & Puga-Bernabeu, A., 2010. Proximal- distal ichnofabric changes in a siliciclastic shelf, Early Pliocene, Guadalquivir Basin, southwest Spain. Palaeogeography, Paleoclimatology, Paleoecology, 29: 328-337.

Amorosi, A., 1997. Detecting compositional, spatial and temporal attributes of glaucony, a tool for provenance research. Sedimentary Geology, 109 (1–2): 135–153.

Amorosi, A., 2003. Glaucony and verdine. In: Middleton, G.V., (ed.), Encyclopaedia of Sediments and Sedimentary Rocks. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, pp. 331–333..

Baccelle, L., & Bosellini, A., 1965. Diagrammi per la stima visiva della composizione percentuale nelle rocche sedimentary. Annali dell universitia di ferrara, Sience Geologiche Palenotologiche, 3: 59-62.

Berberian, M., & King, G.C.P., 1981. Toward a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal Earth Sciences, 18: 210-265.

Budd, D.A., & Harris., P.M., 1990. Carbonate siliciclastic mixtures. SEPM Reprint Series, Tulsa. Society for Economic Paleontologists and Mineralogists, 26: 185- 204.

Catuneanu, O., 2006. Principles of Sequence Stratigraphy. Elsavier, Amesterdam, 375p.

Chafetz, H.S., & Reid, A., 2000. Syndepositional shallow water precipitation of glauconitic minerals. Sedimentary Geology, 136: 29-42.

Chang, S.S., Shau, Y.H., Wang, M.K., Ku, C.T., & Chiang, P.N., 2008. Mineralogy and occurrence of glauconite in central Taiwan. Applied Clay Science, 42: 74-80.

Diaz, E., Prasad, M., Gutierrez, M.A., Dvorkin, J., & Mavko, G., 2002. Effect of Glauconite on the Elastic Properties, Porosity, and Permeability of Reservoirs Rocks. American Association of Petroleum of Geologists Annual Meeting. Texas. 1-7.

El-Azabi, M.H., & El-Araby, A., 2005. Depositional facies, environments and sequence stratigraphic interpretation of the Middle Triassic–Lower Cretaceous (pre-Late Albian) succession in Arif El-Nagaanticline, northeast Sinai, Egypt. African Earth Sciences, 41: 119–143.

El-ghalia, M.A.K., Morada, S., Mansurbega, H., Cajae, M.A., Siratd, M., & Ogle, N., 2009. Diagenetic alterations related to marine transgression and regression in fluvial and shallow marine sandstones of the Triassic Buntsandstein and Keuper sequence, the Paris Basin, France. Marine and Petroleum Geology, 26: 289–309.

Embry, A.F., & Klovan, J.E., 1971. A Late Devonian reef tract on northeastern Banks Island, Northwest Territories. Bulletin Canadian Petroleum Geology, 19: 730-781.

Flugel, E., 2010. Microfacies of Carbonate Rocks Analysis Interpretation and Application, 2nd Edition. Springer,Verlog, 984p.

Folk, R., 1980. Petrology of Sedimentary Rocks. Hemphill, Austin, Texas, 159p.

Fournier, F., Montaggioni, L., & Borgomano, J., 2004. Paleoenvironments and high-frequency cyclicity from Cenozoic South-East Asian shallow-water carbonates: a case study from the Oligo-Miocene buildups of Malampaya (Offshore Palawan, Philippines). Marine and Petroleum Geology, 21: 1-21.

Fursich, F.T., Oschmann, W., 1993. Shell beds as tool in basin analysis, the Jurassic of Kachchh, western India. Journal of the Geological Society, London, 150: 169-185.

Fursich, F.T., Wilmsen, M., & Seyed-Emami, K., 2006. Ichnology of Lower Jurassic beach deposits in the Shemshak Formation at Shahmirzad, southeastern Alborz Mountains, Iran. Facies, 52: 599-610.

Haq, B.U., Hardenbol, J., & Vail, P.R., 1987. Chronology of fluctuating sea levels since the Triassic (250 million years ago to present). Science, 235: 1156–1166.

Jank, M., Wetzel, A., & Meyer, C.A., 2006. Late Jurassic sea-level fluctuations in NW Switzerland (Late Oxfordian to Late Kimmeridgian): closing the gap between the Boreal and Tethyan realm in Western Europe. Facies, 52: 487-519.

Kalantary, A., 1987. Biofacies relationship of the Kopet-Dagh region. National Iranian Oil Company, Exploration and Production Group. Tehran, 1 Sheet.

Khalife, M.A., Soliman, H.E., & Wanas, H.A., 2006. The Cambrian Araba Formation in north eastern Egypt: Facies and depositional environments. Asian Earth Science, 27: 873-884.

Kidwell, S.M., 1991. The stratigraphy of shell concentrations. In: Allison, P.A., & Briggs, D.E.G., (eds.), Taphonomy, releasing the data locked in the fossil record. Plenum press, New York, pp. 211-290.

Kidwell, S.M., 1986. Models for fossil concentrations, paleobiologic implications. Paleobiology, 12: 6-24.

Kumar, P., Sarawati, P., & Banerjee, S., 2009. Early Miocene shell concentration in the mixed carbonate- siliciclastic system of Kutch and their distributionin sequence stratigraphic framework. Journal of Geological Society of India, 74: 432-444.

Leonide, P., Borgomano, J., Masse, J.P., & Doublet, S., 2012. Relation between stratigraphic architecture and multi-scale heterogeneities in carbonate platforms: the Barmian-Lower Aptian of the Monts de raucluse, SE, France. Sedimentary Geology, 265: 86-109.

Lyberis, N., & Manby, G., 1999. Oblique to orthogonalconvergence across the Turan Block in the post-Miocene. American Association of Petroleum of Geologists Bulletin, 83: 1135-1160.

Mac-Eachern, J.A., Pemberton, S.G., Raychaudhuri, & Vossler, S.M., 1990. The Glossifungites ichnofacies and discontinuity surfaces: Applications to sequence stratigraphy. 13th International Sedimentological Congress, Nottingham, England. International Association of Sedimentologists, Poster Abstracts, p. 140.

Mahboubi, A., Moussavi Harami, R., Carpenter, S.J., Aghaei, A., & Collins, L.B., 2010. Petrographical and Geochemical evidences for paragenetic sequence interpretation of diagenesis in Mixed silisiclastic- carbonate sediments: Mozduran Formation (upper jurrasic), south of aaghdarband, NE Iran. Carbonates and Evaporites, 25: 231-246.

Moussavi Harami, R., & Brenner, R.L., 1992. Geohistory analysis and petroleum reservoir characteristics of Lower Cretaceous (Neocomian) sandstone, eastern portion of Kopet-Dagh basin, Northeastern Iran. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 76: 1200-1208.

Parras, A., & Casadio, S., 2005. Taphonomy and sequence stratigraphic significance of oyster-dominated concentrations from the San Julian Formation, Oligocene of Patagonia, Argentina. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 217: 47– 66.

Uroza, C.A., & Steel, R.J., 2008. A highstand shelfmargindelta system from the Eocene of West Spitsbergen, Norway. Sedimentary Geology, 203: 229-245.

Yanhong, P., Jingeng., & Xiaogang, Y., 2012. Taphonomy of Early Cretaceous freshwater bivalve concentrations from the Sihetun area, western Liaoning, NE China. Cretaceous Research, 34: 94-106.