برّرسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و اثربخشی فردی کارمندان بانک ها (مورد مطالعه: کارمندان بانک های دولتی شهر سنندج)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 5، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 28، اسفند 1395، صفحه 161-186   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i2.49681

نویسندگان

علی اکبر مجدی؛ فردین محمّدی^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مفهوم سرمایۀ اجتماعی یکی از مهم ترین مفاهیمی است که در حوزه های گوناگون، به‌ویژه در حوزۀ سازمانی مورد استفاده قرار گرفته است. برخی از اندیشمندان علوم اجتماعی و رفتاری بر این باورند که سرمایۀ اجتماعی به مثابه یکی از اشکال جدید سرمایه، نقش مؤثّری در اثربخشی افراد دارد. از این رو، هدف اصلی این مقاله، برّرسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر اثربخشی فردی کارمندان بانک است. جهت دست‌یابی به این هدف، چهارچوب نظری تحقیق براساس نظریۀ سرمایۀ اجتماعی جیمز کلمن، تنظیم و براساس آن فرضیه های تحقیق مطرح شد. جامعۀ آماری این تحقیق شامل کارمندان بانک شهر سنندج بود که با استفاده از روش نمونه گیری تلفیقی طبقه ای و تصادفی ساده 220 نفر از آن ها انتخاب شد. جهت انجام تحقیق و گردآوری داده ها نیز از روش پیمایشی و ابزار پرسش‌نامه بهره گرفته شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که میزان هم‌بستگی بین سرمایۀ اجتماعی و اثربخشی فردی برابر با 458/0 است و متغیّر مستقل «سرمایۀ اجتماعی» به‌تنهایی حدود 21 درصد از تغییرات اثربخشی فردی کارمندان را تبیین می کند. در مورد ابعاد سرمایۀ اجتماعی نیز نتایج بیان‌گر آن است که «اعتماد اجتماعی» دارای بیش‌ترین ضریب هم‌بستگی (416/0) و ضریب تأثیر (291/0) بر اثربخشی فردی است و در اولویت های بعدی نیز به ترتیب، متغیّرهای تبادل نظر و هنجارهای هم‌یاری قرار دارند. بنابراین، نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بین سرمایۀ اجتماعی و اثربخشی کارمندان رابطۀ مستقیم و معناداری وجود دارد و سرمایۀ اجتماعی یکی از عوامل مؤثّری است که در راستای اثربخشی فردی کارمندان بانک، نقش مهمّی را ایفا می کند.

کلیدواژه‌ها

سرمایۀ اجتماعی؛ اثربخشی فردی؛ بانک های دولتی

مراجع

1. ابوالقاسمی، ع.، مرادی سروش، م.، نریمانی، م. و زاهد، ع. (1390). رابطۀ ابتکار شخصی، جهت‌گیری مذهبی و سرمایۀ اجتماعی سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان مراکز تولیدی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 12 (1)، 94-86

2. احدنژاد روشتی، م.، یاری‌قلی، و. و اوجاقلو، ر. (1393). نقش سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ پایدار محلّی. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 4 (12)، 50-25

3. احمدی، ا. (1381). برّرسی میزان برخورداری مدیران مدارس متوسّطۀ شهر کامیاران از مهارت‌ها و رابطۀ آن‌ها با اثربخشی آن‌ها از دیدگاه دبیران. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی. تهران، ایران

4. ارشادی، ف. (1388). برّرسی رابطۀ میزان برخورداری از سرمایۀ اجتماعی و رضایت شغلی دبیران زن دبیرستان‌های شبستر. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. تهران، ایران

5. ازکیا، م.، زنجانی، ح.، سیدمیرزایی، م. و برغمدی، ه. (1393). برّرسی سطح سرمایۀ اجتماعی در شهر تهران. مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 6 (4)، 22-7

6. بهارلو، م.، محمودی‌کیا، م. و احمدی، س.(1392). برّرسی رابطۀ شخصیت پویا با عملکرد شغلی با میانجی-گری دگرگون‌سازی شغل و اشتیاق شغلی در کارکنان. روان‌شناسی اجتماعی، 8 (28)، 68-53

7. بهرنگی، م. و طباطبایی، ب. (1388). برّرسی رابطۀ کارآفرینی با اثربخشی مدیران دبیرستان‌های دخترانه شهر کرمان. فصل‌نامۀ رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1 (3)، 88-67

8. پاتنام، ر. (1379). دموکراسی و سنّت‌های مدنی. (ت. دلفروز، مترجم). تهران: دفترمطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور

9. تاجبخش، ک. (1384). سرمایۀ اجتماعی. اعتماد، دموکراسی و توسعه. (ا. خاکباز و ح. پویان، مترجمان). تهران: نشرشیرازه

10. توسلی، غ. و موسوی، م. (1384). مفهوم سرمایۀ اجتماعی در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه‌های سرمایۀ اجتماعی. نامۀ علوم اجتماعی، 11 (4)، 32-1

11. چلبی، م. و مبارکی، م. (1384). تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان. جامعه‌شناسی ایران، 6 (2)، 21-1

12. حاجی‌کریمی، ع. و فرجیان، م. (1387). مدیریت سرمایۀ انسانی، اجتماعی و عاطفی با رویکرد اثربخشی در موفقیّت شغلی (مطالعۀ موردی: بانک ملّت). مدیریت دولتی، 1 (1)، 66-51

13. حائری‌زاده، ع.، اصغرپور، ا.، نوغانی، م. و میرانوری، ع. (1388). برّرسی تأثیر روابط اجتماعی استاد-دانشجو و موفّقیت تحصیلی دانشجویان. علوم اجتماعی، 6 (1)، 51-27

14. حسن‌زاده ثمرین، ت.، همتی‌گیلانی، م. و مسعودی‌گزی، م. (1393). برّرسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی. پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 3 (4)، 136-117

15. حسن‌زاده، ق. و مقیمی، م.(1389). اثر سرمایۀ اجتماعی بر تعالی سازمانی. مطالعات مدیریت راهبردی. 1 (3)، 143-123

16. حسین‌پور، ن. (1388). برّرسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و رفاه ذهنی در بین کارکنان وزارت رفاه و تأمین اجتماعی. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. تهران، ایران

17. حسینی، م.، موسوی، م.، رفیعی، ح. و رضاسلطانی، پ. (1393). تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان پستان. فصل‌نامۀ رفاه اجتماعی، 14 (55)، 270-243

18. حقیقتیان، م. (1393). عوامل اجتماعی مؤثّر بر کیفیت زندگی زنان شهر اصفهان. مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 6 (2)، 91-81

19. حقیقتیان، م.، ربانی، ر. و کاظمی، س.(1387). تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر فعالیّت شغلی دبیران مقطع متوسّطه شهرستان اصفهان. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 22 (17-18)، 164-147

20. خداپرست مشهدی، م.، فلاحی، م. و آریانا، ا. (1393). برّرسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی و آزادی اقتصادی بر رشد اقتصادی ایران. پژوهش‌نامۀ اقتصاد کلان، 9 (17)، 99-75

21. خوشفر، غ.، خواجه‌شکوهی، ع.، کرمی، ش. و بارگاهی، ر. (1392). برّرسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهر. مجلّۀ آمایشی جغرافیایی فضا، 3 (9)، 179-151

22. ذاکرفرد، م.(1390). تأثیر آموزشی مهارت‌های ادراکی سرپرستان شیفت بر میزان رضایت و عملکرد شغلی کارکنان. روان‌شناسی معاصر، 6 (1)، 22-13

23. رحمانی، م. و کاوسی، ا. (1387). اندازه‌گیری و مقایسۀ سرمایۀ اجتماعی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی و مرکز تحقیقات استراتژیک

24. رستگارخالد، ا.، سلمانی‌بیدگلی، م. و آران دشتی، س. (1393). برّرسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی همسایگی با احساس امنیت محلّه‌ای. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، (11)، 126-91

25. زبیر، ه. و کریمی موغاری، ز.(1393). اثر انسجام اجتماعی بر توسعۀ اقتصادی. پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، (14)، 64-40

26. ساعی، ع. (1387). روش تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: سمت

27. سرگزی، ح. و محمّدی آریا، ع. (1392). رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با فرهنگ سازمانی در مراکز آموزش عالی استان گلستان. رفاه اجتماعی، 14 (55)، 167-135

28. سوری، ع. (1393). سرمایۀ اجتماعی و رشد در ایران. فصل‌نامۀ پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 22 (69)، 64-49

29. شارع‌پور، م.، حسینی‌راد، ع. (1387). برّرسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و مشارکت ورزشی (مطالعۀ موردی: شهروندان 15-29 سالۀ شهر بابل). مجلّۀ حرکت، (37)، 153-131

30. شارع‌پور، م.، ریاحی، م. و آرمان، ف. (1393). برّرسی تأثیر مؤلّفه‌های سرمایۀ اجتماعی بر سلامت روان. دوفصل‌نامۀ مسائل اجتماعی ایران، 5 (1)، 100-79

31. شیری، ن.، خوش‌مرام، م.، رستمی، ف. و میرک‌زاده، ع. (1393). نقش سرمایۀ اجتماعی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان. فصل‌نامۀ مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 4 (6)، 83-55

32. صنعت‌خواه، ع. (1394). برّرسی رابطۀ میان سرمایۀ اجتماعی و احساس امنیت زنان در شهر تهران. فصل‌نامۀ زن و جامعه، 6 (24)، 168-145

33. عباسی‌سرمدی، م.، مهرابی کوشکی، ر. و رهبرقاضی، م. (1393). برّرسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر مشارکت در انتخابات. فصل‌نامۀ مسائل اجتماعی ایران، 5 (2)، 61-41

34. عباسی‌نژاد، ح.، رحمانی، ت. و امیری، م. (1386). برّرسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران. فصل‌نامۀ پژوهش‌های اقتصادی، 7 (2)، 30-1

35. عبداللهی، م. و موسوی، م. (1386). سرمایۀ اجتماعی در ایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان شناسی‌گذار. رفاه اجتماعی، 6 (25)، 233-195

36. غضنفری، ا. و عابدی، ل. (1387). برّرسی رضایت، انگیزش و عملکرد شغلی کارکنان آموزشی یک دانشکده نظامی. فصل‌نامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین، 1 (1)، 175-149

37. فوکویاما، ف. (1379). پایان نظم، سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن. (غ. توسلی، مترجم). تهران: جامعه ایران

38. فیلد، ج. (1388). سرمایۀ اجتماعی. (غ. غفاری و ح. رمضانی، مترجمان). تهران: نشرکویر

39. کلمن، ج. (1377). بنیاد نظریه‌های اجتماعی. (م. صبوری، مترجم). تهران: نشرنی

40. گرجی، م. (1387). کیفیت خدمات و رابطۀ آن با اثربخشی. فصل‌نامۀ مدیریت، 5 (12)، 11-1

41. گرنفل، م. (1389) مفاهیم کلیدی بوردیو. (م. لبیبی، مترجم). تهران: نشر افکار

42. محمدی، ر. (1393). برّرسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و عملکرد شغلی کارمندان بانک. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. سنندج، ایران

43. معمارزاده، ط.، دانش‌فرد، ک. و حسامی، ز. (1393). برّرسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی با عملکرد کارکنان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین. فصل‌نامۀ مدیریت و توسعۀ تحوّل، 6 (17)، 6-1

44. موحد، م.، عنایت، ح. و پورنعمت، آ. (1387). برّرسی رابطۀ میان سرمایۀ اجتماعی و مشارکت سیاسی زنان. پژوهش‌نامۀ علوم انسانی و اجتماعی، 8 (1)، 191-161

45. مؤذن، ز. (1390). برّرسی عوامل مؤثّر بر عملکرد شغلی آموزش‌گران هنرستان‌های کشاورزی استان تهران. فصل‌نامۀ رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1 (5)، 134-115

46. موسیوند، م.، شفیع‌پورمطلق، ف. (1394). ارزیابی سطح سرمایۀ اجتماعی و رابطۀ رگرسیونی آن با تعالی سازمانی در سازمان دانشگاه آزاد اسلامی. نشریۀ آموزش و ارزشیابی، 8 (30)، 27-9

47. نظری، غ. و نیکچه فراهانی، ح. (1387). نقش سرمایۀ اجتماعی در بهره‌وری نیروی کار. تدبیر، 20 (202)، 50-43

48. Agnitsch, K. A. (2003). Locating community social capital, a study of social network and community action (Unpublished doctoral dissertation). Iowa State University, USA

49. Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for sociology of education (pp. 46-58), New York: Greenwood Press

50. Coleman, J. S. (2000). Social capital in the creation of human capital. The American Journal of Sociology, 94, 95-120

51. Grootaert, C., Narayan, D., Nyhan, V., & Woolcock, M. (2004). Measuring social capital (Working paper No. 18). Washington, D. C: The World Bank

52. Harper, R. (2001). Social capital. A review of the literature. Social analysis and reporting division. London, UK: Office for National Statistics

53. Herreros, F. (2004). The problem of forming social capital: Why trust? New York: Palgrave Macmillan

54. Lesser, E. L. (2004). Leveraging social capital in organizations. In E.L. Lesser (Ed.), Knowledge and social capital (pp. 3-17), Woburn, MA: Butterworth-Heinemann

55. Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. New York: Simon & Schuster

56. Ruston, D., & Akinrodoye, L. (2002). Social capital question bank. Social analysis and reporting division. London: UK National Statistics

57. Son, J., & Lin, N. (2010). Social capital and civic action: A network-based approach. Social Science Research, 37, 330- 349

58. Stone, W. (2001). Measuring social capital; towards a theoretically informed measurement framework for researching social capital in family and community life. Melbourne: Australian Institute of Family Studies

59. Stone, W., Gray, M., & Hugs, J. (2003). Social capital at work. Melbourne: Australian Institute of Family Studies

60. Woolcock, M., & Narayan, D. (1998). Social capital: Implications for development theory, research and policy. The World Bank Research Observer, 15(2), 25-49

61. Ziersh, A. M., Baum, F. E., Macodougall, C., & Putland, C. (2005). Neighborhood life and social capital: The implication for health. Social Science and Medicine, 60(1), 71-86