بررسی روش های نقد حدیث در شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید

علوم قرآن و حدیث

مقاله 2، دوره 45، شماره 2، مهر 1392   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v45i2.12066

نویسندگان

محسن رفعت^* ؛ محمد کاظم رحمان ستایش

چکیده

ابن ابی الحدید به عنوان یکی از شارحان نهج‌البلاغه در شرح خود کوشیده از جمله اصول مهم فقه الحدیث یعنی نقد حدیث را مد نظر قرار دهد. نگارنده پس از بررسی رویکرد نقدی شارح در تألیفات و نیز اجتهاد محوری وی در برخورد با احادیث، به بررسی روش ها و ملاک های نقد حدیث اعم از نقد سند و متن می پردازد. از جمله ملاکهای نقد متن در نزد شارح می توان به نقد بر اساس آیات قرآن و عدم تعارض آن با قرآن، نقد حدیث بر اساس سنت و دیگر روایات، تاریخ مسلّم، عقل و عرف و سیاق روایت اشاره داشت. یکی از مهم ترین معیارهای شارح در پذیرش شخصیت و أخذ حدیث از راوی ضمن بررسی سند، عدم بغض و کینه نسبت به امام علی(ع) است. چنانچه راوی فاقد این خصوصیت مهم باشد، روایات وارده از سوی او قابل پذیرش نیست. ابن ابی الحدید روایات اختلافی و متعارض را بیان و بنا به دلایل خاص خود، نسبت به روایات اختلاف به تباین، موضعی و نیز نسبت به روایات متفاوت موضعی دیگر گرفته است. عرضه روایت بر شیوخ معتمد شیعی و سنی خویش و استفسار از آنها، یکی از معیارهایی است که چون در بن بست قرار می گیرد، از آن بهره جسته است.

کلیدواژه‌ها

نهج‌البلاغه؛ شروح؛ ابن ابی الحدید؛ حدیث؛ نقد؛ سند؛ متن