درآمدی به تحلیل ها و رویکردهای اندیشمندان اسلامی در مساله جاودانگی انسان در عذاب اخروی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 3، دوره 43، شماره 1، خرداد 1390   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v43i1.11268

نویسندگان

محمدرضا حاجی اسماعیلی^* ؛ مصطفی نصیری

چکیده

منازعه باورمندان به جاودانگی و عدم جاودانگی درعذاب، در استنادهای قرآنی، روائی، دلالتهای واژگانی، و در حوزه رویکرد عقلانی، درخور تامل است، به گونه ای که استنادهای قرآنی و دلالت های واژگانی باورمندان به جاودانگی در برابر مستندات قائلان به عدم جاودانگی از قوت و اعتبار بیشتری برخوردار بوده و روایات نیزناظر به هر دو دیدگاه می‌باشند، اما اثبات عقلانی تبدیل نوعی انسان دوزخی در آخرت به طبیعت ثانویه ای که جزء قوانین ثابت تکوینی است، همواره با پرسش هائی از جانب مخالفان جاودانگی در عذاب، مواجه گردیده است، نیز تلاش باورمندان به عدم خلود در رد جاودانگی، با استناد به استدلال های عقلانی مورد نظر ایشان، توان پاسخ‌گوئی به پرسش هائی از قبیل"عدم تناسب جرم و مجازات» را ندارد، زیرا درباره نظر جای‌گزین خود نیز صادق است. بنا براین نمی-توان از منظر عقلانی، به تبیین موضوع پرداخت. این مقاله بر آن است تا به بازخوانی مستندات قرآنی، روائی و نیز استدلال های عقلانی طرفین- باورمندان به جاودانگی و عدم جاودانگی انسان در عذاب اخروی – بپردازد.
کلید واژه ها: خلود، بقاء، ابد، عقل، جاودانگی، رحمت، قسر.