بررسی اثرات و پیامدهای استخراج بیش از حد آب زیرزمینی از آبخانه‌ی دشت مشهد با تأکید بر تغییرات Ec آب

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 2، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 15، شهریور 1389   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v8i15.9507

نویسنده

ولایتی ولایتی^*

چکیده

آبخانه‌ی دشت مشهد تأمین کننده آب حدود صد و بیست هزار هکتار زمین کشاورزی و آب شرب شهرداری مشهد، چناران، گلبهار و تعدادی از روستاهای محدوده‌ی دشت مشهد است. استخراج بیش از تغذیه‌ی آب در سال توسط چاه‌ها، به ویژه چاه‌های عمیق که از اوایل دهه‌ی 1350 به این طرف صورت گرفته است، سبب افت زمان‌دار سطح آب زیرزمینی شده است. متوسط افت سالانه‌ی دشت مشهد بیش از یک متر در سال بوده که پیامدهای متعددی را در پی داشته است، از جمله می‌توان به کاهش آبدهی چاه‌ها و قنوات، نشست سطح زمین و افزایش املاح آب اشاره کرد. در مورد پیامد اخیر، لازم است گفته شود که مقدار املاح Ec آب در محدوده‌ی چناران به مدت بیست و دو سال (85-1363) حدود 250 میکرومهوس بر سانتی‌متر افزایش یافته است. همچنین به ازای هر متر افت سطح آب زیرزمینی در همین سال‌ها، که در مورد شانزده حلقه چاه انتخابی انجام شده است، مقدار Ec بین 26 تا 95 میکرومهوس بر سانتی‌متر افزایش نشان می‌دهد. روش تحقیق استقرایی و علیّ می‌باشد و تجزیه و تحلیل نهایی براساس نقشه‌ها، هیدروگراف‌ها و شیمی‌گراف‌ها با استفاده از روش‌های هم‌بستگی و آماری صورت گرفته است. هدف اصلی این مقاله روشن ساختن این مسأله است که اگر برداشت آب زیرزمینی بیش از حدّ مجاز انجام شود، آبخانه شور و بلااستفاده خواهد شد.
کلیدواژه‌ها: مشهد، آبخانه، هیدروگراف، شیمی‌گراف، هدایت الکتریکی، بیلان آب.