بازسازی معنایی روابط جنسی پیش از ازدواج: ارائۀ یک نظریۀ زمینه‌ای

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 6، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 28، اسفند 1395، صفحه 187-212   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v13i2.50821

نویسندگان

بهروز بهروزیان^{* 1}؛ احسان حسنوند²

¹دانشگاه کاشان

²دانشگاه پیام نور، تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، برّرسی کنش و رفتار جنسی پیش از ازدواج جوانان شهرستان سلسله با استفاده از رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی بوده است. روش‌شناسی پژوهش، کیفی بوده است و از روش نظریۀ زمینه‌ای به عنوان روش اجرای عملیات پژوهش استفاده‌ شده است. داده‌های کیفی در این مطالعه با استفاده از تکنیک مصاحبۀ عمیق گردآوری شدند. جهت تجزیه‌وتحلیل اطّلاعات و ارائۀ نظریۀ نهایی از استراتژی نظریۀ زمینه‌ای استفاده شده است. براساس روش نمونه‌گیری گلوله برفی و نیز معیار اشباع نظری، 32 نفر از جوانان شهرستان سلسله (الشتر) در این پژوهش شرکت کردند که فهم و درک آن‌ها نسبت به روابط جنسی پیش از ازدواج مورد برّرسی و تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت. یافته‌های به‌دست‌آمده با استفاده از روش «نظریۀ زمینه‌ای» شامل هشت مقولۀ عمده به شرح زیر است: وسایل جدید ارتباطی، فشار گروه‌های دوستان، رفتار فراغتی، هویت‌یابی جنسی، نیاز عاطفی (روابط عاشقانه)، روابط مبتنی بر عشق سیّال، فرصت و امکان ارتباط و جابه‌جایی اهداف ارزشی. مقولۀ «هسته» این برّرسی «ارزش‌های رهایی‌بخش جنسی» است که سایر مقولات عمده را در بر می‌گیرد. نظریۀ زمینه‌ای به‌دست‌آمده در قالب یک مدل پارادیمی شامل سه بعد شرایط، تعاملات/ فرآیندها و پیامدها ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

جوانان؛ روابط جنسی؛ تفسیرگرایی اجتماعی؛ نظریۀ‌ زمینه‌ای؛ مدل پارادایمی

مراجع

1. احمدی‌نیا، ش. و مهریار، ا. ه. (1383). نگرش و ایده‌آل‌های نوجوانان تهران در زمینۀ همسرگزینی، فرزندآوری و تنظیم خانواده. مجموعه مقالات دوّمین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران (برّرسی مسائل جمعیتی ایران با تأکید بر جوانان). شیراز: انتشارات مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه

2. استراوس، ا. و کربین، ج. (1392). مبانی پژوهش کیفی. (ا. افشار، مترجم). تهران: نشر نی

3. آزادارمکی، ت. و شرفی‌ساعی، م. ‌ح. (1390). تبیین جامعه‌شناختی روابط جنسی آنومیک در ایران. خانواده‌پژوهی، 4 (7)، 462-435

4. آزادارمکی، ت.، شرفی‌ساعی، م. ‌ح.، ایثاری، م. و طالبی، س. (1390). سنخ‌شناسی الگوهای روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران. جامعه‌پژوهشی فرهنگی، 2 (2)، 34-1

5. باومن، ز. (1384). عشق سیّال: درباب ناپایداری روابط انسانی. (ع. ثابتی، مترجم). تهران: نشر ققنوس

6. خلج‌آبادی فراهانی، ف. (1391). تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر احتمال طلاق در بین افراد تحصیل‌کردۀ دانشگاهی. مطالعات راه‌بردی زنان، 4 (15)،92-49

7. خلج‌آبادی فراهانی، ف. و مهریار، ا. ه. (1389). نقش خانواده در ارتباطات با جنس مخالف قبل از ازدواج در دختران دانشجو در تهران. خانواده‌پژوهی، 1 (6)، 468-449

8. زارع ‌شاه‌آبادی، ا. و سلیمانی، ز. (1391). برّرسی عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به روابط پیش از ازدواج در دانشگاه یزد. رفاه اجتماعی، (45)، 355-339

9. شیردل، م. (1385). عوامل گرایش زنان و مردان متأهّل به رابطۀ نامشروع جنسی. رفاه اجتماعی، 3 (5). 149-133

10. عظیمی هاشمی، م.، اعظم‌کاری، ف.، بی‌گناه، م. و رضامنش، ف. (1394). ارزش‌ها، نگرش‌ها و الگوهای کنش جوانان در همسرگزینی و روابط پیش از ازدواج. راه‌برد فرهنگ، 1 (9)، 212-179

11. علی‌تبار، س. ‌ه.، قنبری، س.، زاده‎‌محمدی، ع. و حبیبی، م. (1393). برّرسی رابطۀ بین روابط جنسی پیش از ازدواج با نگرش به روابط فرازناشویی. خانواده‌پژوهشی، 2 (10)، 267-255

12. فاضلی، ن.‌ (1390). خانواده و زندگی شهری: تحوّل خانواده‌ها در بستر تجدّد، شهرنشینی و رسانه‌ای‌شدن. تهران: نشر تیسا

13. فلیک، ا. (1389). درآمدی بر تحقیقات کیفی. (ه. جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی

14. گرماوردی، غ. ‌ر.، مکارم، ج.، علوی، س. ش. و عباسی، ز. (1388). عادات پرخطر بهداشتی در دانش‌آموزان شهر تهران. پژوهشکدۀ علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، 1 (9)، 19-13

15. گیدنز، آ. (1392). پیامدهای مدرنیته. (م. ثلاثی، مترجم)، تهران: نشر مرکز

16. لطیف‌آبادی، ح. (1392). روان‌شناسی رشد 2: نوجوانی، جوانی و بزرگ‌سالی. تهران: نشر سمت

17. محمّدپور، ا. (1392). ضدّ روش. جلد اوّل. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان

18. محمّدپور، ا.، بهمنی، م. و علیزاده، م. (1389). زن، پاساژ، مصرف. مطالعات راه‌بردی زنان، 1 (12)، 73-41

19. موحد، م.، عنایت، ح. و عباسی‌شوازی، م‌. ت. (1385). برّرسی رابطۀ عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش دانشجویان به معاشرت و دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 2 (24)، 165-147

20. میرمولایی، س. ‌ط.، عباس سنجدری، ز.، غباری‌بناب، ب. و فقیه‌زاده، س. (1384). برّرسی رفتارهای جنسی و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های دولتی شهر تهران. خلاصه مقالات دّومین کنگرۀ خانواده و مشکلات جنسی. تهران: دانشگاه شاهد

21. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. (1386). گزارش جمهوری اسلامی ایـران دربـارة پـایش اعلانیـۀ تعهّد مصوّب اجلاس (ویژۀ مجمع عمومی سـازمان ملـل در زمینـة اچ آی وی و ایـدز). تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دبیرخانـة کارگـاه کشوری ایدز

22. یوسفی، ز.، اشرف، م. ر. و هویدافر، ر. (1386). سالم‌سازی روابط دختران و پسران، تازه‌های روان‌‌درمانی، 2 (12)، 96-87

23. Afary, J. (2009). Sexual politics in modern Iran. Cambridge, England: Cambridge University Press

24. Alexander, M., Garda, L., Kanade, S., Jejeebhoy, S., & Ganatra, B. (2007) Correlates of premarital relationships among unmarried youth in Pune district, Maharashtra, India. International Family Planning Perspectives, 33, 150-159

25. Bleske-Rechek, A. L., & Buss, D. M. (2001). Opposite-sex friendship: Sex differences and similarities in initiation, selection, and dissolution. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(10), 1310-1323

26. Esterberg, K. G. (2001). Qualitative research methods and process (2nd ed.). London, England: Open University Press

27. Fritzsche, Y. (2000). Modernes Leben: Gewandelt, vernetzt und verkabelt. [Modern life: Transformed, networked, and cabled]. In A. Fischer, Y. Fritzsche, W. Fuchs-Heinritz, & R. Munchmeier (Eds.), Jugend 2000 (pp. 181-220). Opladen, Germany: Leske & Budrich

28. Ghuman, S., Loi, V. M., Huy, V. T., & Knodel, J. (2006). Continuity and change in premarital sex in Vietnam. International Family Planning Perspectives, 32(4), 166-174

29. Harding, D. J., & Jencks, C. (2003). Changing attitudes toward premarital sex: Cohort, period, and aging effects. The Public Opinion Quarterly, 67(2), 211-226

30. Mahdavi, P. (2009). Passionate uprisings: Iran's sexual revolution. California, CA: Stanford University Press

31. Maxwell, J. A. (2004). Qualitative Research Design: An Interactive Approach (2nd ed.). London, England: Sage Publications

32. Mohammad, K., Farahani, F. K. A., Mohammadi, M. R., Alikhani, S., Zare, M., Tehrani, F. R., ... & Ghanbari, H. (2007). Sexual risk-taking behaviors among boys aged 15–18 years in Tehran. Journal of Adolescent Health, 41(4), 407-414

33. Ramrakha, S., Bell, M. L., Paul, C., Dickson, N., Moffitt, T. E., & Caspi, A. (2007). Childhood behavior problems linked to sexual risk taking in young adulthood: A birth cohort study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 46(10), 1272-1279