قابلیت های تولید چند محصول مهم زراعی در دو دهه گذشته و پیش بینی وضعیت آینده آنها در استان کردستان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 1، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، تیر 1389، صفحه 206-214   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v2i2.7625

نویسندگان

فرزاد حسین پناهی^* ؛ فرزاد مندنی؛ فرزین پورامیر؛ مهدی نصیری محلاتی

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

روند تغییرات سطح زیر کشت، عملکرد و تولید گندم (Triticum aestivum L.)، جو (Hordeum vulgare L.)، سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)، یونجه (Medicago sativa L.) و نخود (Cicer arietinum L.) به عنوان پنج محصول مهم زراعی استان کردستان در فاصلة سالهای 1362 تا 1385 در قالب سری های زمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و وضعیت آینده تولید این محصولات در استان با ادامة سیر زمانی برای سالهای 1386 تا 1400 پیش بینی شد. نتایج پیش بینی ها برای سال 1400 نشان داد که سطح زیر کشت گندم آبی (18%)، گندم دیم (3/10%)، جو آبی (1/30%)، نخود دیم (2/48%)، سیب زمینی (4/42%) و یونجه (2/9%) نسبت به وضعیت کنونی افزایش و سطح زیر کشت جو دیم (1/31%) و نخود آبی (100%) کاهش می یابد. عملکرد گندم آبی (3/36%)، گندم دیم (5/43%)، جو آبی (2/30%)، جو دیم (23%)، نخود آبی (6/10%)، سیب زمینی (3/9%) و یونجه (5/14%)، نسبت به وضعیت کنونی افزایش و عملکرد نخود دیم (8/36%) کاهش می یابد. بر این اساس میزان تولید تمام محصولات، به جز نخود آبی در سال 1400 افزایش خواهد یافت. به گونه ای که میزان تولید گندم آبی، گندم دیم، جو آبی، جو دیم، نخود دیم، سیب زمینی و یونجه در سال 1400 به ترتیب به 270، 1000، 20، 20، 30، 530 و 270 هزار تن خواهد رسید و میزان تولید نخود آبی به صفر کاهش خواهد یافت. دلیل کاهش میزان نخود آبی به علت کاهش سطح زیر کشت می باشد. سهم افزایش عملکرد در افزایش تولید غلاتِ مورد بررسی و یونجه بیشتر از افزایش سطح زیر کشت خواهد بود، در حالی که در نخود دیم و سیب زمینی افزایش تولید بیشتر ناشی از افزایش سطح زیر کشت خواهد بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که میزان تولید محصولات زراعی استان طی 15 سال آینده، بهبود خواهد یافت، که با توجه به محدود بودن زمینهای قابل کشت به نظر می رسد که این افزایش بیشتر به واسطه افزایش عملکرد در هکتار خواهد بود. البته بدیهی است که نتایج این مطالعه بر اساس روند گذشته بوده و عواملی همچون تغییرات اقلیمی و سیاست گذاری های دولت در بخش کشاورزی در آینده، در آن لحاظ نشده است.

کلیدواژه‌ها

جو؛ سیب زمینی؛ گندم؛ نخود؛ یونجه

مراجع

1- Abravan, P., and Sadeghzadeh Hemayati, S. 2003. Investigation of climate factors effects on spring rapeseed yield at rainfed conditions in Kalaleh region. The 1st congress of Rapeseed Research and Development in Gorgan, Iran. Pp: 79. (In Persian)

2- Bell, M.A., and Fischer, R.A. 1994. Using yield prediction models to assess yield gains-a case study for wheat. Field Crops Research 36: 161-166.

3- Bell, M.A., Fischer, R.A., Byerlee, D., and Sayre, K. 1995. Genetic and agronomic contributions to yield gains: a case stydy for wheat. Field Crops Research 44: 55-65.

4- Blackmore, B.S., and Godwin, R. 2003. The analysis of spatial and temporal trends in yield map data over six years. Biosystems Engineering 84: 455-466.

5- Food and Agriculture Organization. 2004. Internet database: http://www.fao.org.

6- Feyzabadi, A., Koocheki, A., and Nassiri Mahalati, M. 2005. Trend analysis of yield, production and cultivated area of cereal in Iran during the last 50 years and prediction of future situation. Iranian Field Crops Research. 4: 49-69. (In Persian with English Summary)

7- Hall, C.A.S., Perez, C.L., and Leclerc, G. 2000. Quantifying Sustainable Development: The Future of Tropical Economies. Academic Press, San Diego.

8- Hafner, S. 2003. Trends in maize, rice, and wheat yields for 188 nations over the past 40 years: a prevalence of linear growth. Agriculture, Ecosystems and Environment 97: 275–283.

9- Hanke, J.E., and Reitsch, A.G. 1995. Business Forecasting. Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ.

10- Khush, G.S. 1999. Green revolution: preparing for the 21st century. Genome 42: 646-655.

11- Koocheki, A., Nassiri, M., Kamali, G.A., and Shahandeh, H. 2006. Potential impacts of climate change on agro-meteorological indicators in Iran. Arid Land Research and Management 20 (3): 245-259. (In Persian with English Summary)

12- Mazaheri, D. 2001. Food Security Project. Science Cultural, Islamic Republic of Iran. (In Persian)

13- Nassiri Mahallati, M. 2008. Modelling. Pp 420-445. In: Koocheki, A., and Khajehhoseini, M. 2008. Modern Agronomy. Jehad-University of Mashhad Press. 704pp. (In Persian)

14- Patchet, S.I. 1982. Statistical Methods for Managers and Administrators. Van Nostrand Reinhold Company, New York, NY.

15- Peng, S., Laza, R.C., Visperas, R.M., Sanico, A.L., and Cassman, K.G. 1999. Grain yield of rice cultivars and lines developed systems: Yield potential, Soil quality and Precision agriculture. Proceeding National Academic Science 96: 5952-5959.

16- Rao, M.S., and Mendham, N.J. 1991. Comparison of chinoli (Brassica campestris) and B. napus oilseed rape using different growth regulators plant population treatments. Journal of Agricultural Science Cambridge 117: 177 – 187.

17- Reynolds, M.P., Rajaram, S., and Sayre, L.D. 1999. Physiological and genetic changes of irrigated wheat in the post green revolution period and approaches for meeting projected global demand. Crop Science 39: 1611-16-21.

18- Rosegrant, M., Paisner, M., Meijer, S., and Witcover, J. 2001. Global Food Projections to 2020: Emerging Trends and Alternative Futures. International Food Policy Research Institute, Washington, D.C.

19- Slafer, G.A., Satorre, E.H., and Andrade, F.H. 1994. Increases in grain yield in bread wheat from breeding and associated physiological changes. In: Slafer, G.A., Ed., Genetic improvement of Field Crops. Marcel Dekker, New York, pp: 1-68.