تحلیل فضایی نابرابری منطقه‌ای با تأکید بر عوامل محیطی و سیاسی

اقتصاد و توسعه منطقه ای

مقاله 8، دوره 26، شماره 18، بهمن 1398، صفحه 197-220   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.v26i18.72081

نویسندگان

محمد رضا اسکندری عطا^{* 1}؛ نادر مهرگان²؛ علیرضا پورفرج³؛ سعید کریمی پتانلار³

¹دانش‌آموخته اقتصاد بخش عمومی دانشگاه مازندران، گروه اقتصاد

²استاد گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا

³دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه مازندران

چکیده

رشد نامتوازن منطقه­ای و عوامل اثرگذار بر آن، یکی از مباحث مهم اقتصادی در کشورهای درحال‌توسعه محسوب می­شود. در پژوهش حاضر پس از بررسی نابرابری منطقه­ای با توجه به اثرات سرریز در استان­ها، به ارزیابی تأثیر عوامل محیطی و سیاسی بر آن طی سال­های 1385 تا 1394 پرداخته‌شده است. اندازه­گیری شاخص نابرابری ضریب تغییرات وزنی-جمعیتی (PW-CV)، نشان می­دهد که استان­های ایران طی دوره زمانی پژوهش، رشد بسیار نابرابری داشته­اند. نتایج حاصل از برآورد الگوهای رگرسیون خودهمبستگی و جزء خطای فضایی (SARAR) حاکی از وابستگی فضایی شدید در بین استان­هاست؛ به‌گونه‌ای که شاخص نابرابری هر استان­ با ضریب تقریبی 45% تحت تأثیر نابرابری اقتصادی استان­های مجاور قرار دارد. در تحلیل عوامل محیطی مؤثر بر نابرابری منطقه­ای؛ توسعه شهری، منابع آبی و گردشگری رابطه منفی با نابرابری استان­ها دارد و با افزایش هر یک از این عوامل شاخص نابرابری استان­ها کاهش خواهد یافت؛ اما استان­های مذهبی و دارای مناطق تجاری تأثیر مثبت بر نابرابری اقتصادی دارند و درنتیجه در این استان­ها شاخص نابرابری بزرگ‌تر است. نتایج برآورد تأثیر متغیرهای سیاسی بر نابرابری منطقه­ای نشان می­دهد که هرچه استان­ها تولید ناخالص داخلی بیشتری داشته باشند، شاخص نابرابری بزرگ‌تری خواهند داشت و هرچه اندازه دولت در استان­ها بزرگ‌تر باشد نابرابری اقتصادی بیشتر خواهد شد. همچنین افزایش سهم هزینه­های آموزش از بودجه استان­ها نابرابری منطقه­ای را افزایش خواهد داد و استان­هایی که تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی آن‌ها بیشتر است، نابرابری اقتصادی بالاتری دارند.

کلیدواژه‌ها

نابرابری منطقه ای؛ محیطی؛ سیاسی؛ استان های ایران؛ اقتصادسنجی فضایی

مراجع

 

[1]     Abouoori, A., Mafakheri, Z., Seiami. A, E. (2011). Welfare Status of Urban and Rural Households of Provinces During Second and Third Education Program. Journal of Applied Economics. 6: 49-66. (in Persian)

[2]     Anselin, L., Le Gallo, J., Jayet, H. (2008). Spatial Panel Econometrics the Econometrics of Panel Data. (pp. 625-660): Springer.

[3]     Arabi, M., Khodaparast, M. (2014). Comparison of Social Welfare, Income Distribution and Poverty Measures of Rural Households in North Khorasan Province and Country over 2005-2011. Journal of Rural Development Strategies. 2: 35-50. (in Persian)

[4]     Bahmani, M., Jamshidnejad, A., Ansari, L. S. (2013). Investigating the Factors Affecting the Energy Consumption of the Household Sector in the Provinces of Iran. Journal of Energy Economics Studies. 10(42): 161-181. (in Persian)

[5]     Baltagi, B., Egger, P., Pfaffermayr, M. (2013). A Generalized Spatial Panel Data Model with Random Effects. Econometric Reviews, 32: 650–685.

[6]     Barro, R.J., Sala-i-Martin, X. (1992). Convergence. J. Polit. Econ. 100 (2): 223–251.

[7]     Besely, T. (2004). The New Political Economy, Keynes Lecture at the British Academy. Available at http:// econ. Lse.ac.uk/ staff/ tbesley/ papers/ keyneslecturetext. Pdf.

[8]     Capello, R. (2015). Regional Economics. United Kingdom: Routledge.

[9]     Dadashpour, H., Alizadeh, B., Madani, B. (2011). Investigation and Analysis of Development Trend and Spatial Inequalities in West Azarbaijan Provinces. Journal of Social Sciences. 53: 173-208. (in Persian)

[10] Delangizan, S., Goli, Y., Goli, Y. (2017). Measuring the Inequality of Economic Growth of Provinces and Investigating their Growth Convergence (Spatial Econometric Approach). Journal of Economic Growth and Development Research. 7(28): 83-98. (in Persian)

[11] Demurger, S., et al. (2001). Geography, Economic Policy and Regional Development in China. Forthcoming in Asian Economic Papers, 1(1): 146-197.

[12] Dollar D., Kraay, D. (2000). Growth is Good for the Poor. Development Research Group Papers. Washington, DC, World Bank.

[13] Dunleavy, P. (2014). Democracy, bureaucracy and public choice: Economic approaches in political science. Routledge.

[14] Elhorst J. Paul. (2014). Spatial Econometrics; From Cross- Sectional Data to Spatial Panels. Springer Briefs in Regional Sciences.

[15] Ficher, M., Getis, A. (2010). Handbook of Applied Spatial Analysis. Springer Heidelberg Dordrecht London New York.

[16] Fujita, M.,  Thisse, J.F. (1996). Economics of Agglomeration. CEPR discussion paper, 1344.

[17] Gilak, H. M., Saadati, K. (2013). Distribution of General Education Expenditure in Iran by Benefit Analysis Method. Journal Research and Economic Policies. 21(66): 5-22. (in Persian)

[18] Kanbur, R., Venables, A. j. (2005). Spatial Inequality and Development. Oxford: Oxford University Press.

[19] Kasraei, E. (2004). Theory of Convergence, Spatial Dependence and Regional Growth. Journal of Economic Research. 77: 27-64. (in Persian)

[20] Khaleghi, S., Bazazan, F., Madani, SH. (2015). The Impact of Climate Change on Agricultural Production and the Iranian Economy (Social Accounting Matrix Approach). Agricultural Economics Research. 7(1): 113-135. (in Persian)

[21] Krugman, P. (1991). Increasing Returns and Economic Geography. Journal of Political Economy, 99(1991), 483–99.

[22] Lall, S.V., Chakravorty, S. (2005). Industrial Location and Spatial Inequality: Theory and Evidence from India. Review of Development Economics, 9(1): 47-68.

[23] Lessman, C. (2014). Spatial Inequality and Development-Is there an Inverted-U Relationship? Journal of Development Economics, 106, 35-51.

[24] Li, G., Fang, C. (2013). Analyzing the Multi-Mechanism of Regional Inequality in China. The Annals of Regional Science, 52(1): 155-182.

[25] Lotfi, S., Shabani, M. (2013). Providing an Integrated Model for Ranking Regional Development Case Study: Mazandaran Province Health Sector. Journal of Geosciences Applied Research. 28: 7-30. (in Persian)

[26] Mahmoudzadeh, M., Elmi, S. (2012). Inequality and Economic Growth in Iranian Provinces. Journal Research and Economic Policies. 64: 131-148. (in Persian)

[27] McCombie, J.S.L., Spreafico M.R.M., Xu. S. (2015). Productivity Growth, Spatial Inequality and Returns to Scale: The Case of the Cities of the Province of Jiangsu, China. University of Cambridge and is at the Institute of Economic Policy, CCEPP WP03-15.

[28] Mehrara, M., Mohamadian, M. (2015). Investigating the Effective Factors on Income Distribution in Iran by Bayesian Econometric Approach. Iranian Journal of Economic Research. 61: 83-116. (in Persian)

[29] Mehregan, N., Fetros, M. H., Gholizadeh, A., Teimouri, Y. (2016). Estimating Industry Spatial Concentration and Factors Affecting it among Iranian Provinces. Journal of Economic Modeling Research. 24: 8-40. (in Persian)

[30] Millo, G. (2014). Maximum likelihood Estimation of Spatially and Serially Correlated Panels with Random Effects. Computational Statistics and Data Analysis, 71: 914-933.

[31] Mohammadi, J., Abdoli, A., Fathi, B. M. (2012). Investigating the level of Development of Lorestan Provinces by Dividing Housing and Infrastructure, Agriculture and Industry Sectors. Journal of Geosciences Applied Research. 25: 127-150. (in Persian)

[32] P.Kyriacou, A., Roca-Sagales, O. (2014). Regional disparities and government quality: Redistributive conflict crowds out good government. Spatial Economic Analysis, 9(2): 183-201.

[33] Porter, M.E. (1998). The Adam Smith Address: Location, Clusters, and the new Microeconomics of Competition. Business Economics, 33(1): 7-133.

[34] Sala-i-Martin, X. (1996). Regional Cohesion: evidence and theories of Regional Growth and convergence. Eur. Econ. Rev. 40 (6): 1325–1352.

[35] Shahikitash, M., Kazemzadeh, E. (2014). Measuring Spatial Concentration and Regional Inequality in Health Infrastructures (Nonparametric Approach). Regional Economic and Development Studies. 10: 57-80. (in Persian)

[36] Shaw, J.S. (2007). Public Choice Theory. The Concise Encyclopedia of Economics, available at http:// www. Econlib. Org/library/ Enc/ Public Choice Theory. Html.

[37] Stern, D., Common, MS., Barbier, EB. (1996). Economic growth and environmental degradation: the environmental Kuznets curve and sustainable development. World development, 24(7): 1151-1160.

[38] Wooldridge, J. (2002). Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data. MIT press.

[39] Yao, S., Zhang, Z., Feng, G. (2005). Rural-urban and regional inequality in output, income and consumption in China under economic reforms. Journal of Economic Studies, 32: 4 – 24.