مطالعه اثر سطوح مختلف شوری و پرایمینگ بذر بر جوانه زنی و خصوصیات گیاهچه دو گونه دارویی خانواده مرکبان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، تیر 1389، صفحه 245-255   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v2i2.7630

نویسندگان

محمد کافی؛ احسان عیشی رضایی^* ؛ متین حقیقی خواه؛ صادق قربانی

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

شوری منابع آب و زمین های کشاورزی یکی مهمترین فاکتورهای محدودکننده تولید و تهدیدی برای تولید پایدار محصولات زراعی در ایران محسوب می‏شود. به منظور بررسی تأثیر آنتی اکسیدان های مختلف و سطوح مختلف شوری بر خصوصیات مربوط به جوانه زنی و گیاهچه ای دو گونه دارویی خار مقدس (Cnicus benedictus L.) و کاسنی (Cichorium intybus L.) مطالعه ای بصورت دو آزمایش جداگانه فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 در آزمایشگاه گیاهان ویژه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام گرفت. فاکتور اول مورد مطالعه برای هر گیاه شامل نوع ماده پیش تیمار (آنتی اکسیدان) درچهار سطح (آب مقطر (شاهد)، اسید آسکوربیک با غلظت 40 میلی مولار، اسید جیبرلیک با غلظت 75 میلی گرم بر لیتر و اسید سالسیلیک با غلظت 5/1 میلی مولار) و فاکتور دوم، پنج سطح مختلف شوری برحسب هدایت الکتریکی ناشی از افزودن NaCl (شاهد، 5، 10، 15 و 20 دسی زیمنس بر متر) بود. براساس نتایج حاصله پیش تیمار با اسید سالسیلیک باعث بهبود خصوصیات جوانه زنی و گیاهچه ای گونه خار مقدس تحت شرایط شوری شد، ولی در مورد گونه کاسنی این بهبود در پیش تیمار با اسید جیبرلیک رخ داد. هر دو گونه مورد آزمایش در مرحله جوانه زنی تحمل مناسبی نسبت به شوری نشان دادند و در تیمار 20 دسی زیمنس بر متر حدود 60 درصد شاهد جوانه زنی داشتند. بررسی ارتباط بین سرعت جوانه زنی و طول ساقه چه و ریشه چه نشان داد که همبستگی بالایی بین این صفات بخصوص در گونه کاسنی وجود دارد. بطور کلی می توان چنین بیان کرد که برای بهبود جوانه زنی تحت شرایط شوری پیش تیمار با اسید سالسیلیک در گونه خار مقدس و اسید جیبرلیک برای گونه کاسنی قابل توجیه است.

کلیدواژه‌ها

آنتی اکسیدان؛ پیش تیمار؛ سرعت جوانه زنی؛ گیاه دارویی

مراجع

1- Anvari, M., Mehdikhani, H., Shahriari, A.R., and Nouri, G.R. 2009. Effect of salinity stress on 7 species of range plants in germination stage. Iranian Journal of Range and Desert Reseach 16(2): 262-273. (In Persian with English Summary).

2- Amor, N.B., Hamed, K.B., Debez, A., Grignon, C., and Abdelly, C. 2005. Physiological and antioxidant responses of the perennial halophyte Crithmum maritimum to salinity. Plant Science 168: 889–899.

3- Ashraf, M., Athar, H.R., Harris, P.J.C., and Kwon, T.R. 2008. Some prospective strategies for improving crop salt tolerance. Advanced in Agronomy 97: 45-92.

4- Baes, P.O., and Arechiga, M.R. 2007. Seed germination of Trichocereus terscheckii (Cactaceae): light, temperature and gibberellic acid effects. Journal of Arid Environment 69: 169-176.

5- Canakci, S., and Munzuroglu, O. 2007. Effects of acetylsalicylic acid on germination, growth and chlorophyll amounts of cucumber (Cucumis sativa L.) seeds. Pakistan Journal of Biological Science 17: 2930-2934.

6- Cho, U., and Park, J. 2000. Mercury–induced oxidative stress in tomato seedlings. International Journal of Plant Science 156: 1–9.

7- Dat, J.F., Lopez-Delgado, H., Foyer, C.H., and Scott, I.M. 1998. Parallel changes in H2O2 and catalase during thermotolerance induced by salicylic acid or heat acclimation in mustard seedlings. Plant Physiology 116:1351-1357.

8- Doulatabadian, A., Sanavy, A.M., and Etemadi, F. 2008. Effect of Pretreatment of Salicylic acid on Wheat (Triticum aestivum L.) Seed Germination under Salt Stress. Iranian Biology Journal 4: 692-702. (In Persian with English Summary).

9- Duros, L.M., and Magne, C. 2008. Effect of salinity and chemical factors on seed germination in the halophyte Crithmum maritimum. Plant and Soil 313:83-87.

10- Foley, M.E., and Fennimore, S.A. 1998. Genetic basis for seed dormancy. Seed Science Research 8: 173-179.

11- Foyer, C.H., Alschei, R.C., and Hess, J.L. 1993. Ascorbic Acid: a Antioxidants in Higher Plants. pp. 31–58. CRC Press, Boca Raton.

12- Gautam, S., and Singh, P.K. 2009. Salicylic acid-induced salinity tolerance in corn grown under NaCl stress. Acta Physiologiae Plantarum 31: 1185-1190.

13- Hagighi, R.S., and Milani, M.S. 2009. Osmotic and specific ion effects on the seed germination of Isabgol and Psyllium. Journal of Iranian Field Crop Research 7(1): 97-104. (In Persian with English Summary).

14- Janda, T., Szalai, G., Tari, I. and Paldi, E. 1999. Hydroponic treatment with salicylic acid decreases the effects of chilling injury in maize (Zea mays L.) plants. Planta 208: 175-180.

15- Jamil, M., Lee, D.B., Jung, K.Y., Ashraf, M., Lee S.C., and Rhal, E.S. 2006. Effect of salt (NaCl) stress on germination and early seedling growth of four vegetables species. Journal of Central European Agriculture 7:273–282.

16- Khan, M.A., and Ungar, I.A. 2001. Seed germination of Triglochin maritime as influenced by salinity and dormancy relieving compounds. Journal of Biological Plant 44: 301-307.

17- Khan, A.M., Ahmed, M.Z., and Hameed, A. 2006. Effect of sea salt and L-ascorbic acid on the seed germination of halophytes. Journal of Arid Environment 67: 535-540.

18- Kim, S.G., and Park, C.M. 2008. Gibberellic acid-mediated salt signaling in seed germination. Plant Signal Behav 3: 877-879.

19- Maguire, J.D. 1962. Speed of germination-aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigor. Crop Science 2: 176-177.

20- Nakano, Y., and Asada, K. 1981. Hydrogen peroxide is scavenged by ascorbate-specific peroxides in spinach chloroplasts. Plant Cell Physiology 22: 867–880.

21- Nadjafi, F., Bannayan, M., Tabrizi, L., and Rastgoo, M. 2006. Seed germination and dormancy breaking techniques for Ferula gummosa and Teucrium polium. Journal of Arid Environment 64: 542-547.

22- Norbek, R., Nielsen, K., and Kondo, T. 2002. Anthocyanins from flowers of Cichorium intybus. Phytochemistry 60: 357-359.

23- Omid Beyge, R. 2005. Production and Proccecing of Medicenal Plants. Beh Nashe Publisher. Pp. 70. (In persion)

24- Rajabian, T., Saboora, A., Hassani, B., and Hosseini, H.F. 2007. Effects of GA3 and chilling on seed germination of Ferula assa-foetida, as a medicinal plant. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 23(3): 391-404. (In Persian with English Summary).

25- Safarnejad, A., Sadr, S.V.A., and Hamidi, H. 2007. Effect of salinity stress on morphological characters of Nigella sativa. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research 15:75-84. (In Persian with English Summary).

26- Schopfer, P., Plachy, C., and Frahry, G. 2001. Release of reactive oxygen intermediates (superoxide radicals, hydrogen peroxide, and hydroxyl radicals) and peroxidase in germinating radish seeds controlled by light, gibberellin, and abscisic acid. Plant Physiology 125: 1591-1602.

27- Shah, S.H. 2007. Effects of salt stress on mustard as affected by gibberellic acid application. Genetic Application on Plant Physiology 33: 97-106.

28- Shiri, A.R.M., Safarnejad, A., and Hamidi, H. 2009. Morphological and biochemical characterization of Ferula assafoetida in response to salt stress. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research 17: 38-49. (In Persian with English Summary).

29- Szepesi, Á., Csiszar, J., Bajkan, S., Gemes, K., and Horvath, F. 2005. Role of salicylic acid pre-treatment on the acclimation of tomato plants to salt- and osmotic stress. Acta Biologica Szegediensis 49: 123-125.

30- Yalpani N., Enyedi A.J., Leon, J., and Raskin, I. 1994. Ultraviolet light and ozone stimulate accumulation of salicylic acid and pathogenesis-related proteins and virus resistance in tobacco. Planta 193: 373-376.