بررسی وضعیت تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از سال 2000 تا 2010

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 4، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، خرداد 1391، صفحه 73-98   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v2i2.11059

نویسندگان

محسن نوکاریزی^{* 1}؛ اکرم زینلی چهکند²

¹دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه بیرجند

²دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه پیام نور مشهد

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سطح ملی و بین‌المللی در پایگاه وب‌آوساینس در یک دوره 11 ساله (1379– 1389) و جامعه آماری شامل 707 نفر عضو هیأت علمی آن دانشگاه بود. یافته های نشان داد که در طول مدت مورد مطالعه 1898 مدرک در قالب‌های مختلف تولید شده بود که از این تعداد مقاله علمی با 1756 مورد بیش‌ترین و مقاله مروری با 16 مورد کم ترین تعداد را داشت. از مجموع تولید علمی نمایه شده در این پایگاه، 78/92 درصد توسط مردان و 22/7 درصد توسط زنان منتشر شده است. نتایج نیز نشان داد که در میان حوزه های تحصیلی و گروه های آموزشی، حوزه علوم پایه و گروه آموزشی شیمی بیش‌ترین سهم و حوزه ادبیات و علوم انسانی کم‌ترین سهم را در تولید علمی دانشگاه داشتند. تولیدات علمی دانشگاه از رشد قابل توجهی برخوردار بود و بیش‌ترین تولیدات در سال 1389 انجام شده بود. نتایج بررسی میزان همکاری علمی نشان داد که سه حوزه تحصیلی علوم پایه، فنی و مهندسی و کشاورزی درصد قابل توجهی از همکاری را در تولیدات علمی خود داشتند و در این بین حوزه علوم پایه بهتر از سایر حوزه ها عمل کرده بود. آزمون فرضیه ها نشان داد تفاوت معناداری بین متغیرهای محل اخذ مدرک تحصیلی و جنسیت با میزان تولیدات علمی وجود نداشت ولی بین متغیر مرتبه علمی با میزان تولیدات علمی تفاوت معناداری به دست آمد. پراستنادترین نویسندگان در پایگاه وب‌آوساینس متعلق به حوزه علوم پایه بود و در بررسی حوزه‌های تحصیلی از نظر میزان استناد حوزه‌ علوم پایه بیش‌ترین سهم و حوزه ادبیات و علوم انسانی کم‌ترین سهم را به خود اختصاص دادند. در مجموع تولیدات علمی اعضای دانشگاه فردوسی مشهد در پایگاه اطلاعاتی وب‌آوساینس طی دوره‌ی مورد مطالعه به نسبت گستردگی این دانشگاه و تعداد اعضای هیأت علمی آن رقم قابل قبولی نبود هر چند روند تولیدات علمی این دانشگاه در طی سال‌های مورد بررسی سیری صعودی داشت. این روند در حوزه‌های تحصیلی مختلف این دانشگاه یکنواخت نبود. بنابراین مسؤولان دانشگاه برای بهبود این وضعیت بایستی شرایطی را فراهم نمایند تا پژوهشگران انگیزه و توان لازم برای انتشار مقاله در مجله‌های معتبر بین‌المللی را به دست آورند. ایشان باید با تلاش بیش‌تر در جهت ارتقای سطح زبان انگلیسی و نیز ارائه آموزش های لازم جهت آشنایی اعضای هیأت علمی با روش‌های پژوهش و آشنایی با مؤسسه اطلاعات علمی، وضعیت کنونی دانشگاه را از نظر تولیدات علمی پیش گفته بهبود بخشند.

کلیدواژه‌ها

علم‌سنجی؛ تولیدات علمی؛ اعضای هیئت علمی؛ همکاری علمی؛ دانشگاه فردوسی مشهد؛ وب‌آو‌ساینس

مراجع

احمدآبادی، لیلا. (1378)، بررسی تطبیقی آثار زنان در مجلات کتابداری بین سال‌های 48-58 و 68-77. پایان‌نامة کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

اسماعیلی، حیدر. (1388)، بررسی وضعیت تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه ارومیه از سال 1380-1386. پایان‌نامة کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

اعظمی، محمد. (1389) بررسی میزان و عوامل مؤثر بر تولید علم در میان اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان طی  سالهای2007-2000. کتابداری و اطلاع رسانی، 13 (3): 242-225.

امیری، محمدرضا؛ وکیلی مفرد، حسین؛ و ولی‌نژاد، علی. (1389)، دلایل همکاری‌های علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان، اطلاع‌شناسی 28: 97-108.

بهروزفر، هدایت، و داورپناه، محمدرضا. (1388)، میزان روئیت پذیری مقاله‌های مجله‌های علمی ایرانی نمایه شده در موسسه اطلاعات علمی (ISI) در مقایسه با مقاله‌های ایرانی چاپ شده در مجله‌های علمی بین المللی خارجی. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 47 (3): 87-113.

تقی زاده، علی؛ وزیری، اسماعیل. (1389). تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی از سال 1990 تا 2007 میلادی بر اساس آمار پایگاه‌های موسسه  اطلاعات علمی آی اس آی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 13 (1): 73-91.

حسن‌زاده کمند، هایده. (1387). میزان تولیدات علمی اعضای هیئت علمی حوزه علوم انسانی دانشگاه تبریز طی سال­های 1381-1386. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. دانشگاه تهران.

دانش، فرشید؛ سهیلی، فرامرز؛ و مصری نژاد، فائزه. (1388). ترسیم نقشة علمی محققان علوم پزشکی با استفاده از نرم‌افزار  HistCite: مورد پژوهی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. اطلاع‌شناسی، 3 (24)، 59-81

رحیمی، ماریه؛ و فتاحی، رحمت الله. (1386). بررسی میزان تأثیر عوامل مؤثر بر همکاری علمی از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد. کتابداری و اطلاع‌رسانی،12(1): 79-98.

زارع فراشبندی، فیروزه؛ سید مجتبی کربلائی، فاطمه باجی، مریم زاهدیان، و ونوس فادرانی(1385)، مشارکت گروهی و موضوعات اصلی مقالات مجله‌ی علمی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز. مدیریت اطلاعات سلامت 3 (2): 11-24.

سعادت، رسول؛ و احمد شعبانی(1388)، بررسی و مقایسه میزان استناد مقاله‌های مجله‌های نمایه شده در وب علوم آی‌اس‌آی به مجله‌های موجود در راهنمای مجله‌های دسترسی آزاد در طول سال‌های 2008-2003. فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی 10 (2): 157-178.

طلاچی، هما؛ زارعی، میترا. (1389)، بررسی آلودگی اطلاعات در پایگاه‌های اطلاعاتی پزشکی منتخب دانشگاه علوم پزشکی مشهد از دیدگاه اعضای هیئت علمی. مدیریت سلامت، 13 (39)، 6-16.

عامل، فرزانه. (1386). بررسی رفتار خوداستنادی در پایگاه نمایه‌نامه استنادی علوم (و مقایسه پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی)، پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. دانشکده علوم  تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

عصاره، فریده؛ قاضی زاده، حمید. (1386). بررسی روند رشد تولیدات علمی دانشمندان علوم اجتماعی ایران طی فاصله زمانی 2005-1995 در پایگاه web of science. مجموعه مقالات و سخنرانی‌های ارائه شده. تهران: کتابخانه ملی ایران.

عصاره، فریده، قانع، محمدرضا و رحمانی سفیدویه، مهرزاد (1389). وضعیت تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز در سالهای 1379-1386. فصلنامه کتاب، 21(3)، 104-127.

عصاره، فریده؛ ویلسون، ک.اس. (1384). انتشارات علمی ایرانیان: مشارکت، رشد و توسعه از 1985 -1999. ترجمة آتوسا کوچک. فصلنامه کتاب، 14 (2): 131-144.

علیان طرقبهی، مریم (1389)، وضعیت تولیدات علمی دانشگاه بیرجند در پایگاه‌های اطلاعاتی اسکوپوس و وب‌آوساینس با تأکید بر میزان همکاری علمی آنها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه بیرجند.

فتاحی، رحمت‌الله، دانش، فرشید و سهیلی، فرامرز (1390)، بررسی وضعیت جهانی تولیدات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سال‌های 1990-2010 در وبگاه علوم web of science با هدف ترسیم نقشه علم این دانشگاه. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 1 (1) : 175-196.

فروغی، فیض‌الله، خرازی، هادی (1384)، وضعیت تولید اطلاعات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. مجله ایرانی آموزش در پزشکی، 5 (2): 181-187.

کرمی، نوراله؛ و علیجانی، رحیم. (1387)، تولید علم متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران در پایگاه اطلاعاتی امرالد، فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 23(3)، 19-35.

نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ حسن‌زاده، محمّد؛ نورمحمّدی، حمزه‌علی؛ اعتمادی‌ فرد، علی.(1388)، پانزده سال تولید علم ایران در پایگاه‌های موسسه اطلاعات علمی 1993-2007، فصلنامه کتاب، 20(1)، 175- 200.

نوری رسول، دانش فرشید، کریمیان جهانگیر، پاپی احمد(1389)، عوامل موثر بر میزان تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پایگاه اطلاعاتی.  ماهنامه الکترونیکی ارتباط علمی، 17. دسترس‌پذیر در 20/4/90 از نشانی . http://ejournal.irandoc.ac.ir/browse.php

نوری، رسول، نوروزی، علیرضا، میرزایی، عباس (1385). تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پایگاه اطلاعاتی Web of Science از سال 1976 تا پایان سال 2006. مدیریت اطلاعات سلامت، 2 (2): 73-82.

نوکاریزی، محسن، سهیلی، فرامرز، و دانش، فرشید (1389). بررسی تولیدات علمی و ترسیم ساختار علم محققان دانشگاه بیرجند در پایگاه وب‌آوساینس طی سال‌های 1992-2009. (طرح پژوهشی، معاونت پژوهش و فناوری، دانشگاه بیرجند، 1389).

نیاکان، شهرزاد. (1388)، تولیدات علمی ده ساله ایرانیان در سطح بین‌المللی (1998- 2007). فصلنامه کتاب 84: 72-86.

Bordon, M., & Gomez, I. (2000). Collaboration networks in science. In B. Cronin and H. B. Athkins (eds.), the Web of Knowledge: a festschrift in the honor of Eugene Garfield (pp. 197-213). Medford: Information Today.

Bozeman, B., & Lee, S. (2003). The impact of research collaboration on scientific productivity. Annual Meeting of the American Association for Advancement of Science (Denver, Colorado February 2003). Retrieved August 9, 2009, from http://gtresearchnews.Gatech.edu/newsreleasa/collab.pdf .

Brodons, K., Garcia, J. F., & Barrigon, S. (1992). Bibliometrics analysis of publications of Spanish pharmacologists in the SCI (1984-1989)-I- Contribution to the Pharmacology and Pharmacy. Scientometrics, 24(7): 163-179

Chen, S. R, Chiu, W.T., HO Y. S. (2006). Asthma in children: mapping the literature by bibliometrics analysis. Revue Française d 'Allergologie et d' Immunologie Clinique, 2006, 45(6):

Dunder H., Lewis R. (1998). Determinant of research productivy in higher education. Research in Higher Education, 9(6): 607-31.

Gelman S., Gibelman, M. (1999). A quest for citation? An Analysis of and commentary on trend toward multiple authorship, Journal of Social Work Education, 35(2): 203-213.

Ingwersen, P., & Jacobs, D. (2004). South Africa research in selected scientific areas: statues 1981-2000. Scientometrics, 59 (3): 405-423.

Kaya, N., Weber, M. J. (2003). Faculty research productivity: Gender and Discipline differences. Journal of Family and Consumer Sciences, 95 (4): 46-52.

Kyvik, S. J. (1996). Teaching and Research: The Relationship between the Supervision of Graduate Students and Faculty Research Performance. Journal of Higher Education, 28, 227-239.

Melin, G., & Persson, O. (1996). Studying research collaboration using co-authorships. Scientometrics, 36(3), 393-377.

Morrison, P. S., McDonald, F., & Dobbie G. (2003). Reserch collaboration among university Scientists. Higher Education Research & Development, 23(3): 275-296.

Mozaffarian, M., and Jamali, H. R. (2008). Iranian women in science: a gender study of scientific productivity in an Islamic country. Aslib Proceedings, 60, (5): 463-473.

Osareh, F., McCain, K. W. (2008). The structure of Iranian chemistry research, 1990-2006: An author cocitation analysis. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 59 (13): 2146-55.

Osareh, F., & Wilson, C. (2000). A comparison Of Iranian scientific publication in the  Science Citation Iindex: 1985-1989 and 1990-1994. Scientometrics, 48 (3), 427-442.

Patra, S., & Chand, P. (2007). HIV/AIDS research in India: bibliometric study. Library & Information Science Research, 29 (2), 156-161.

Pripic, K. (1996). Characteristic and Determinants of Eminent Scientist Productivity.

      Scientometrics, 36, 185-206.

Reskin, B. F. (1978). Scientific productivity, sex, and Location in the Institution of Science. The American Journal of Sociology, 83:1235-43.

Royal, J., & et al. (2007). Publishing in international journals: an examination of trends in Chinese co-authoship. Scientometrics, 71(1), 59-86.

Xie, Y. and Schauman, K. .A. (1998). Sex differences in research productivity: new evidence about an old puzzle. American Sociological Review, 63 (6): 847-70.